İlkokul müdürlerinin karizmatik liderlik özellikleriyle ve okullarındaki öğretmenlerin motivasyonu arasındaki ilişki

Abstract

Bu araştırmanın amacı, ilkokul müdürlerinin karizmatik liderlik özellikleriyle okullarındaki öğretmenlerininmotivasyonu arasındaki ilişkinin ne düzeyde olduğunun belirlenmesidir. Bu amaç doğrultusunda ilkokul müdürlerinin karizmatik liderlik özelliklerine etki eden değişkenler ile öğretmenlerinin motivasyonuna etki eden değişkenler araştırılmıştır. Araştırma, tarama modeli olup araştırmada ilişkisel tarama modelinden faydalanılarak iki veya daha çok sayıdaki değişken arasında var olan değişim veya bu değişimin derecesini belirlemek için bu yöntem kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini Van iline bağlı İpekyolu, Tuşba ve Edremit ilçelerinde resmi ilkokul okullarında 2013-2014 eğitim-öğretim yılında görev yapmakta olan sınıf öğretmenleri oluşturmaktadır. Van iline bağlı İpekyolu, Tuşba ve Edremit ilçelerinde resmi ilkokul okullarında görev yapan sınıf öğretmenlerine ulaşmak hedeflendiğinden örneklem seçiminde seçkisiz olmayan örnekleme yöntemi kullanılmıştır.Araştırmada katılımcıların karizmatik liderlik özelliklerini ölçmek için Conger ve Kanungo (1994) tarafından oluşturulmuş olan `Karizmatik Liderlik Ölçeği`, katılımcıların motivasyon düzeylerinin belirlenmesine yönelik İncir (2010) tarafından geliştirilmiş olan `Kamu Çalışanları Motivasyon Ölçeği` ve araştırmacı tarafından katılımcılara ilişkin demografik özelliklerin belirlenmesine yönelik olarak hazırlanan bilgi formu kullanılmıştır. Conger ve Kanungo (1994) tarafından geliştirilmiş olan `Karizmatik Liderlik Ölçeği` yirmisorudan oluşan bu ölçek altı alt bölümden oluşmaktadır. Bunlar; vizyon belirleme, çevresel duyarlılık gösterme, sıradışı davranışlar sergileme, kişisel risk üstlenme, üye ihtiyaçlarına duyarlılık gösterme ve mevcut durumu sürdürmemedir. Araştırmada katılımcıların motivasyon düzeylerinin belirlenmesine yönelik İncir (2010) tarafından geliştirilmiş olan `Kamu Çalışanları Motivasyon Ölçeği`, ast–üst ilişkileri ve kurum uygulamaları bağlamında kamu çalışanlarının motivasyon düzeylerinin belirlenmesine yönelik yirmi yedi sorudan oluşmaktadır. Verilerin analizi, paket programı kullanılarak yapılmıştır. Araştırmacı tarafından yüz yüze görüşmeler yapılarak uygulanan ölçme aracı, yine araştırmacı tarafından elden toplanmıştır. Verilerin, araştırmacı tarafından toplanması sayesinde anketlerin geri dönüşüm oranı % 97 olarak yüksek bir değere sahiptir.Yapılan araştırma sonucunda, ilkokul müdürlerinin karizmatik liderlik özellikleri ile okullarındaki öğretmenlerin motivasyonu arasında anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Bu bağlamda, cinsiyet ve karizmatik liderlik ilişkisi incelendiğinde; öğretmenlerin algıladıkları karizmatik liderlik davranış düzeyi, vizyon belirleme, kişisel risk, üye ihtiyaçlarına duyarlılık, çevresel duyarlılık, sıra dışı davranış ve karizmatik liderlik genel düzeyi erkeklerin lehine farklılık göstermektedir. Cinsiyet değişkenine göre öğretmenlerin müdürlerinde algıladıkları statükoyu sürdürmeme düzeyi anlamlı farklılık göstermemektedir. Diğer bağımlı değişken motivasyon ve cinsiyet arasındaki ilişki incelendiğinde sadece kaçınma alt boyutunda anlamlı bir farklılaşma olmadığı dikkat çekmiştir. Fark edilme ve katılım alt boyutları erkeklerin, diğer tüm alt boyutlar kadınların lehine farklılaştığı tespit edilmiştir. Diğer önemli bir bağımsız değişken eğitim durumu ile motivasyon ve algılanan karizmatik liderlik düzeyleri incelendiğinde; sadece algılanan karizmatik liderlik üzerinde anlamlı farklılaşma olduğu görülmüştür. Ayrıca karizmatik liderlik niteliklerinin iç tatmini etkilediği ve motivasyonu arttırdığı bulgusuna ulaşılmıştır.Anahtar SözcüklerLider, karizmatik lider, motivasyon, okul müdürü, sınıf öğretmenleri.

The aim of this research is to determine the level of the relationship between the charismatic characteristics of leaderships of the elementary school principals and their teachers' motivation. In accordance with this purpose, It is searched both the variables that influence the teachers' motivation and elementary school principals' characteristic of leadership. The research is a screening model and the relational screening model is used in order to determine the changes between two or more variables or the level of this changes. The population of the research is composed of classroom teachers who work in formal primary schools in Ipekyolu,Tuşba and Edremit in 2013-2014 education term. As ıt is aimed to reach the teachers who work in the formal primary schools of Edremit Ipekyolu and Tusba in Van, it is used non-random sampling method while choosing the sample. 'Charismatıc Leadership Scale' ,by Conger and Kanungo(1994), Public Official Motivation Scale' developed by Incir(2010) and an information form by the participant that is prepared for determining the demographic characteristics related to participants are used in order to evaluate the participants' characteristics of leadership and to determine the levels of the participants' motivation. 'Charismatıc Leadership Scale' developed ,by Conger and Kanungo is composed of twenty questions and six subsections. These are; determining a vision, showing eviromental sensitiveness, acting unusual behaviours, undertaking personal risks, showing awereness to member needs and not maintaining of the current situation. Public Official Motivation Scale' which is developed by Incir(2010) in order to determine the levels of the participants' motivation is composed of 35 questions related to superior-subordinate relationship and instution implementations. Analysis of the data is made by using the packet programme. The measure device which is applied by the researcher who makes face to face meetings is still gathered up by himself. Under the favour of gathering up the data by the researcher, the recycling rates of the survey has %97 high value.At the end of the research, it is found out that there is a meaningful relationship between the charismatic characteristics of elementary school principals and their teachers' motivation in the school. In this context, when charismatic leadership and gender is analyzed, the level of charismatic leadership, determining a vision, undertaking personal risks, showing awereness to member needs, eviromental sensitiveness, acting unusual behaviours and general level of charismatic leadership percieved by the teachers show differences in favor of men. According to the gender factor, the level of discontinuance status quo of principals that the teacher percieve does not show significant differences. When the relationship between the other dependent variable motivation and gender is analyzed, It draws attention that threre is not a significant differentiation only at the avoidence subdimension. It is determined that subdimensions of the participation and coming to somebody's attention are diffierentiated for the benefit of men, and all the other subdimensions are differentiated in favor of women. When the other outstanding independent variable educational status ,motivation and levels of charismatic leadership percieved is analyzed, It is seen that there is a significant differentiation only on the level of charismatic leadership that is percieved. It is also discovered that the qualifications of charismatic leadership influence the inner satisfaction and improve motivation.Key WordsLeader, charismatic leader, motivation, principal, classroom teachers.