Klasik Dönem Osmanlı Miras Hukukunda kadının yeri

Abstract

Başlangıçta, İslam miras hukukunun ve örfi miras hukukunun kuramsal çerçevesi hakkında bilgi verildi. Osmanlı Devleti'nde kadının İslam miras hukukundaki durumunu kolay bir şekildeanlayabilmek için, tereke kayıtları ve fetva örnekleri belirli formatlarla aktarıldı. Terekekayıtlarında incelenen paylaşımların büyük bir kısmının fıkıh kitaplarında yer alan oranlar ileuygunluk gösterdiği görüldü. İslam miras hukuku hükümlerine uygun düşmeyen paylaşımlariçin getirdiğimiz yorum, varislerin mirası rızai taksime göre paylaşmaları oldu. Bupaylaşımların bir kısmı kadın lehine bir kısmı ise kadın aleyhine gerçekleşmektedir. Örfi miras hukukundaki genel durumu anlamak için, miri arazi ve örfi miras hukukunatabi vakıfların intikalinde yaşanan dönemsel değişimler yakından irdelendi. Bunların yanında,incelenen birçok vakıfnamede, evlatlık vakıf kuran kişilerin vakıf mallarından yararlanmausulünü, İslam miras hukuku hükümlerini değiştirecek şekilde belirleyebildiği görüldü. Gayrimüslim kadınlar zaman ve mekan bakımından istikrar gösterecek düzeyde İslammiras hukuku hükümlerine göre pay almışlardır. Kadınlar için, muris ve varis olmabakımından reaya askeri sınıf ayrımı yoktur. Osmanlı'da kadının vela mirasçılığı da kabuledilmektedir. Müçtehitler arasında farklı görüşlerin mevcut olduğu durumlarda, seçilen birgörüşün devamlı surette uygulandığı görülmektedir. Kadının miras payına hukuksuz birmüdahalede gerçekleşirse, kadının hakkı devlet tarafından korunmaktadır. Anahtar Kelimeler: İslam miras hukuku, Osmanlı hukuku, kadının hukuki statüsü.

At first, some information has been given about the conceptual frameworks of theIslamic law of inheritance and the customary law of inheritance. In an attempt to understand the place of Ottoman woman within the law of inheritance,heritage registers and fatwa samples have been transferred into particular formats. It has beenobserved that majority of the portions of inheritance, which were analyzed in the heritageregisters, were compatible with the proportions indicated in fiqh books. . Our comment on theportions of inheritance, which were incompatible with the Islamic law of inheritance, was thatinheritors had shared inheritance through 'consensual partition'. Some of these portions ofinheritance take place in favour of women while some other take place to the detriment ofthem. For understanding the general situation in the customary law of inheritance, demesneand periodic variations which occurred during the succession of waqfs (charitablefoundations) subjected to the customary law of inheritance have been closely scrutinized.Besides, in several foundation-certificate charters, it has been seen that adopted children whofounded foundations could determine the procedure of benefiting from foundation property ina way that changes the provisions of Islam inheritance law. Non-Moslem women take a share in a stable manner with regards to time and placeaccording to the principles of Islamic law of inheritance. For women, there is no rayah(reaya)-soldier class classification in terms of being deceased and inheritor. In the OttomanEmpire, the right of woman's vela (ownership of slaves) inheritance was also accepted. In theevent that there have been different views among the religious scholars, it has been seen thatthe view which has been chosen has always been applied. If any unlawful interference occursagainst the purparty of woman, the right of woman is protected by the state. Key Words: Islamic inheritance law, Ottoman law, the legal status of women.