Sosyal teoride indirgemecilikten sentezciliğe: Berger ve Luckmann

Abstract

Günümüze kadar sosyal teorinin gelişimine bakıldığında sosyolojinin konusunun ne olduğuna dair indirgemeci olarak ifade edilebilecek yaklaşımların hâkim olduğu görülmektedir. Bu yaklaşımlar sosyolojinin konusunu ya sınıf, işbölümü, devlet, kurum gibi makro boyuttaki yapılara ya da birey eylemleri, bireyler arası ilişkiler gibi mikro boyuttaki gündelik hayata indirgemektedir. Günümüze gelindiğinde ise sosyolojinin inceleme nesnesini, konusunu belirlemede ortaya çıkan bu indirgemeci yaklaşımlardan farklı olarak daha bütünlüklü, daha sentezci bir biçimde hem makro hem de mikro konuları birlikte ele alan yaklaşımlar söz konusudur. Sosyolojinin nesnesini belirlemede sentezci yaklaşımın önde gelen örneklerinden birisi de Berger ve Luckmann'ın sosyal inşacı yaklaşımıdır. Bu noktada çalışmanın temel amacı Berger ve Luckmann'ın sosyolojinin nesnesinin ne olduğuna dair görüşlerinin tahlil edilmesidir. Bu amaç doğrultusunda ilk olarak sosyolojideki indirgemeci yaklaşımlara göre sosyolojinin konusunun ne olduğu tespit edilmiştir. Ardından Berger ve Luckmann'ın sosyolojinin konusunu birey-toplum diyalektiği biçiminde sentezleyerek ortaya koydukları yaklaşımları ele alınmıştır. Berger ve Luckmann'ın sentezci, diyalektik yaklaşımları dışsallaştırma, nesnelleştirme ve içselleştirme uğrakları ile ortaya koyulmuştur. Çalışmanın sonucunda ise Berger ve Luckmann'ın diyalektik yaklaşımlarının sosyolojinin konusunu belirlemede diğer sosyal teorilere nazaran daha kapsayıcı olduğu tespit edilmiş, indirgemeci yaklaşımların `ya… ya da…` mantığı yerine `hem… hem de…` mantığı ile sosyolojinin konusunu daha sentezci, bütünlüklü, kapsayıcı bir şekilde ele aldıkları gösterilmiştir.

When considering the development of social theory until today, we can see the domination of reductionist approaches regarding to the subject of sociology. These approaches degrade the subject of sociology to macro frame as class, division of labor, state, institution or to everyday life which is in micro frame as individual actions and the relationships between people. Nowadays there are more integrated, synthetic approaches for the determination of the sociology's subject. The prominent example of synthesist approach in specification of sociology's object is Berger's and Luckmann's social constructionist approach. At this point the main purpose of the study is the analyzing of Berger's and Luckmann's views about the subject of sociology. To achieve this objective firstly the subject of sociology according to reductionist approaches has been identified and then has been discussed that Berger and Luckmann put forward by synthesis the subject of sociology as individuals-society dialectical. Berger's and Luckmann's synthisist, dialectical approaches has been produced with the moment of externalization, objectivation and internalization. At the end of the study it has been identified that in determination of the subject of sociology, Berger's and Luckmann's dialectical approach is more functional and more effective than other social theories; and it has been shown that the addressed the subject of sociology, integrated with thelogic of `both…and…` instead of the reductionist approaches logic which is `either… or…`