Varoluşçu felsefenin Türkiye`ye girişi ve etkileri

Abstract

Varoluşçuluk sınırları sıkı sıkıya belli bir felsefi kuram olmaktan ziyade felsefe tarihi içerisinde, farklı dönemlerde ve değişik filozoflar tarafından işlenmiş ve sergilenmiş bir tutumdur. Bu tutum insanı sahip olduğu ilişkiler ağı içerisinde anlamaya ve anlamlandırmaya çalışır. İnsan Sartre'ın tabiri ile `ne ise o olan bir varlık değil, ne değilse o olan bir varlıktır`. Bunun anlamı onun daima bütün tanımlamalar ve indirgemelerden daha fazla bir varlık olmasıdır. İnsan özgürlüğü insanın kendi gayreti ile ilgilidir. İnsan bir proje varlıktır ve onu gerçekleştirecek olan yine kendisidir. Bu tezde üzerinde durulan ana konu, varoluşçuluğun Türkiye'de alımlama sürecidir. Varoluşçuluğun temel kavramları çerçevesinde, insan varlığını sorgulayan filozoflar tarafından ortaya konan düşüncelere yer verilen çalışmamız üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, varoluş ve varoluşçuluk kavramlarının tanımları ile varoluşçuluğun literatürde nasıl algılandığı incelenmiştir. Bugünkü bütünlüğüne kavuşma sürecinin anlaşılabilmesi için, varoluşçuluğun tarihsel kökleri Doğu ve Batı kültürleri çerçevesinde ele alınmıştır. Teist ve Ateist varoluşçu filozofların insanın yaşamdaki seçimleri, kim olduğu, ne olmaya çalıştığı, kendini gerçekleştirmesi gibi konuları nasıl ele aldıklarını incelenmiştir. İkinci bölümde varoluşçuluğun Türkiye'ye girdiği dönem ve koşullar incelenmiştir. Varoluşçuluğun algılanması ve temel eserlerin çeviri süreci anlatılmıştır. Varoluşçuluk konusunda akademik alanda çalışmaları bulunan çok sayıda kıymetli hoca bulunmakla beraber geniş kapsamlı çalışmaları ve bakış açısı nedeni ile seçilmiş olan Prof. Dr. Kenan Gürsoy ayrı bir başlık altında incelenmiştir. Varoluşçuluğun Türkiye'ye girişi ise Hilmi Ziya Ülken örneği üzerinden incelenmiştir. Üçüncü bölümde, varoluşçuluğun Türkiye'ye etkileri edebiyat, sinema ve sanat çerçevesinde ortaya konmaya çalışılmıştır. Edebiyat alanında Bilge Karasu örnek isim seçilerek, Karasu'nun varoluşçulukla ilgili eserleri çerçevesinde varoluşçu edebiyat incelenmiştir. Ülkemizde, varoluşçuluğun bugün hangi konumda bulunduğu ifade edilmeye çalışılmıştır.Sonuç bölümünde, varoluşçuluğun ufku anlatılacak, akademik alanda varoluşçulukla uğraşmış akademisyenlerin ilgili eserlerine yer verilmiştir.

Existentialism is, rather than a philosophical theory with rigidly certain limits, an attitude processed and exhibited by various philosophers in different periods of history of philosophy. This attitude aims to comprehend and make sense of the human in its own relations network. As Sartre mentioned, `man is nothing else but he makes of himself` which means it is more than all the definitions and reductions. Human freedom is related with its own effort. Human is a project entity and it is the one who realizes oneself. The main concern of this study is to focus on the process in which existentialism introduced in Turkey. This study consists of three chapters which illustrate the ideas of the philosophers interrogating the human existence within the boundaries of the basic concepts of existentialism. In Chapter 1, the definitions of existence and existentialism as well as how the existentialism is perceived in the existentialist literature are analyzed. The history of existentialism is scrutinized in the frame of Western and Eastern cultures in an attempt to find out the process of integrity. It is investigated how the Theist and Atheist philosophers find out the preferences of humans in their lives, who they are and who they aim to be, and self-fulfillment etc. In Chapter 2, both the period that existentialism introduced in Turkey and the conditions in that period is examined. The perception of existentialism and the translation process of main works are analyzed in this study. Among various precious academicians with the works of existentialism theory, Prof. Dr. Kenan Gürsoy is analyzed in a different title due to his comprehensive works and his peculiar point of view. The introduction of existentialism in Turkey is discussed in the name of Hilmi Ziya Ülken. In Chapter 3, it is aimed to demonstrate the effects of existentialism in Turkey in the perspectives of art, literature and cinema. Apart from being regarded as a leading name, the existentialist literature has been analyzed within the boundaries of Bilge Karasu's existentialism-related-works. It is intended to explain to what extent the existentialism is acceptable in Turkey. In conclusion, the horizons of existentialism were expressed together with the works of academicians studying on the existentialism.