Şirketlerde birleşme, bölünme veya tür değiştirmenin iş sözleşmelerine etkisi

Abstract

İşverenler, ekonomik gelişmeler ve değişen rekabet koşullarının etkisiyle işyerlerini geçici veya sürekli olarak bir başkasına devredebilirler. Ticaret şirketlerinde bu devir satış, kira gibi hukuki işlemler vasıtasıyla gerçekleştirilebileceği gibi birleşme, bölünme veya tür değiştirme işlemleri de işyeri devrine yol açabilir. İşverenin girişim özgürlüğü kapsamında değerlendirilen devir işlemleri, iş güvencesini tehlikeye soktuğu için hem İş Kanunu'nda hem Türk Ticaret Kanunu'nda işçiyi koruma amacına yönelik düzenlemeler getirilmiştir. Mevzuatımızda işyeri devri, iş sözleşmesini sona erdiren bir sebep olarak belirlenmemiş, tam aksine devir halinde iş ilişkilerinin kendiliğinden devralan işverene intikal edeceği kabul edilmiştir. Genel kural bu olmakla birlikte, konuyu düzenleyen İş Kanunu m. 6 ile Türk Ticaret Kanunu m. 178'in birbiriyle çelişen ve işçiler arasında haksız ve gereksiz bir ayrıma neden olan farklı hükümleri mevcuttur. Türk Ticaret Kanunu m. 178 hükmünde, işçinin itiraz hakkı, müteselsil sorumluluk ve işçi alacaklarının teminat altına alınması konuları İş Kanunu m. 6'daki hükümden farklı olarak düzenlenmiştir. Bu çalışmada, ticaret şirketlerinde birleşme, bölünme veya tür değiştirme yoluyla gerçekleştirilen yapısal değişikliklerin iş sözleşmelerine etkisi ele alınmıştır. Bu bağlamda, bahsedilen iki kanun hükmüne karşılaştırmalı olarak yer verilmiş, çatışan hükümlerden hangisinin uygulanacağı belirlenmiştir. Çalışmanın ilk bölümünde birleşme, bölünme, tür değiştirme kavramları, şartları ve hukuki sonuçlarıyla birlikte anlatılmıştır. Ardından genel olarak işyeri devrinin tanımı, şartları ve türleri açıklanmıştır. Yapısal değişikliklerin hangi durumlarda işyeri devri teşkil edeceği ve uygulanacak kanun hükümlerinin tespiti de yine bu bölümde yapılmıştır. İkinci bölümde ise ticaret şirketlerinde işyeri devrine yol açan birleşme, bölünme veya tür değiştirme işlemlerinin iş ilişkilerine etkisi ele alınmıştır. Bu kapsamda, Türk Ticaret Kanunu m. 178 hükmünün, İş Kanunu m. 6 düzenlemesiyle ortak olan sonuçları yanında öngördüğü farklı hususlar da karşılaştırmalı hukuk ışığında açıklanmıştır.

Economic developments and increasing competition may lead employers to transferring of undertakings permanently or for a length of time. In commercial companies, the transferring of undertakings can be achieved through legal processes such as sale, rent, merging, division or re-registartion. There are legal arrengements that protect employees in Turkish Labor Code and Turkish Commercial Code, because transferring of undertakings that considered as freedom of enterprise of employers' can jeopardize job security. In terms of Turkish legislation, transferring of undertakings has not been identified as a cause of termination of labor contract. On the contrary, employment relationships devolve on transferee ipso iure. In spite of this general rule there are some differecences causing unjust and redundant discrimination between employees in article 6 of Turkish Labor Code and article 178 of Turkish Commercial Code. Some terms in article of 178 of Turkish Commercial Code are different from article 6 of Turkish Labor Code such as the right of opposition, joint liability and security interest.In this study the effect of structural changes that is carried out through merging, division and re-registartion on employment relationships is examined. In this context the foregoing articles are handled comparatively and the article that must be applied is determined. In the first stage of the study, terms and conditions of merging, division and re-registartion are explained. Then, definition, types, terms and conditions of transferring of undertakings is explained in this stage. Also which structural changes in commercial companies are considered as transferring of undertakings is identified in the first stage. In the second stage, the effect of structural changes that is carried out through merging, division and re-registartion on employment relationships is explained. Within this scope not only the common rules in article 6 of Turkish Labor Code and article 178 of Turkish Commercial Code but also the different issues in these articles are tackled in consideration of comparative law.