İslamda sosyal politika uygulamaları: İslam ülkeleri ve Türkiye

Abstract

İslâmda sosyal politika uygulamaları sosyal adaletin ve eşitliğin sağlanması temeline dayanmaktadır. İslâm, kişilere ve devletlere toplumun refahına yönelik birtakım sorumluluklar yüklemektedir. Bu anlamda İslâm'da sosyal devlet esastır. Devlet, bireylerin temel ihtiyaçlarını karşılamakla ve yaşam koşullarını iyileştirmekle yükümlüdür. Yükümlülüklerini yerine getirirken de toplumun her kesimine adaletli olması gerekmektedir. İslâm'da eşitsizlikleri azaltıcı ve refah ortamını iyileştirici etkiye sahip olan en önemli araç zekâttır. Zekât yoksulluğun azaltılmasına, gelir dağılımı adaletsizliklerinin giderilmesine ve istihdam artışına katkı sağlamaktadır. Bunun yanı sıra faiz yasağı ekonomik kalkınma ve sosyal refahın artışına, toplumun her kesimine hitap etmesi ve sürdürülebilir olması bakımından katkı sağlamaktadır. Bazı çalışmalar göstermektedir ki, İslâm ülkeleri gerek ekonomik gerekse sosyal refahı artırmaya yönelik uygulamalarında İslâmi bir bakış açısı geliştirememişlerdir Dolayısıyla İslâm ülkelerinde refah politikaları oluştururken, mevcut politikaların toplumsal koşul ve ihtiyaçlara ne kadar uyum sağladığı göz önünde bulundurulmalıdır.Bu tez çalışmasında, İslâm'da sosyal politika uygulamaları ve 57 İslâm ülkesinin sosyal politika uygulamaları incelenmiştir. Ayrıca İslâmi sosyal politika araçlarının İslâm ülkelerinde ne kadar yer edindiği araştırılmıştır. İslâm ülkelerinin sosyal politika uygulamalarına bakıldığında İslâmi uygulamaları tam anlamıyla benimsemedikleri görülmüştür. Bazı ülkeler İslâmi prensiplere göre belirlenen sosyal politikaları devlet aracılığıyla uygulamış olsa da, gerekli kurumsal altyapı oluşturulamadığı için sorunlar yaşanmaktadır ve sosyal politika uygulamaları merkezi hale getirilememektedir. Diğer bir husus ise, İslâm ülkelerinin politika geliştirmeye yönelik işbirliklerinde zayıf kaldıklarıdır. İslâm ülkeleri arasında siyasi ve ekonomik işbirliklerinin artması, ortak platformlar kurularak sosyoekonomik düzeyi oldukça kötü olan ülkeleri kalkındırmada bir araya gelmeleri gerekmektedir. Böyle bir yaklaşım ulusal kalkınma ve uluslararası işbirliklerinin dini ve kültürel temeller geçekleşmesine katkı sağlayacaktır.

The social policy practices in Islam are based on the foundation of social justice and equality. Islam imposes responsibilities on people and governments to ensure the prosperity of society. The state must be fair to every part of the society while fulfilling its obligations in addition to having obligation to meet the basic needs of the individuals and to improve living conditions. As the social state in Islam is essential, the social policy practices gain importance in Islam, which will provide social welfare. There are different tools in social policy practicess in Islam. The most important instrument in Islam reducing inequalities and having an effect of improving the welfare environment is zakat (obligatory alms). The zakat contributes to reducing poverty, eliminating income distribution injustices and increasing employment. In addition to the practice of zakat, interest prohibition contributes to economic development and social welfare increase, in view of addressing every segment of the society and being sustainable. However, Islamic countries could not manage to develope an Islamic perspective on their economic and social welfare practices. Therefore, while the welfare policies are established in Islamic countries, it is important to consider how well the existing policies are in harmony with social conditions and needs. In this thesis study, the understanding of social policy practices in Islam has been explained and the social policy practices of 57 Islamic countries have been examined. Moreover, it has been investigated that how much Islamic social policy instruments gained ground in Islamic countries. When Islamic countries' social policy implementations are examined, it has been observed that they did not fully adopt Islamic practices. Although some countries implement the social policies determined according to the Islamic principles through the state, some problems arise because the necessary institutional infrastructure can not be established and social policy practices can not be centralized. Another point is that Islamic countries' cooperation for policy development is not sufficient. It is necessary that Islamic countries bring together in order to develop countries with poor socioeconomic level by increasing the political and economic co-operation between Islamic countries and establishing common platforms. The adoption of such an approach will contribute to formation of the religious and cultural basis for national development and international cooperations.