II. Abdülhamid Döneminde basın hürriyeti

Abstract

Hukuk tarihi ve genel kamu hukuku ilkeleri nazara alınarak hazırlanan bu çalışmada II. Abdülhamid döneminde basın hürriyeti incelenmiştir. Çalışmada, dönemin gazete, dergi ve kitaplarından ve o devirde yapılan mevzuat düzenlenmelerinden yararlanılmıştır. Ayrıca literatür taraması yapılmıştır. Kendi döneminin özellikleri göz önünde tutularak ve yer yer anakronizme düşmeden günümüz ile karşılaştırmalar yapılarak ortaya konan çalışma, konuyu hukukî bir bakış açısıyla ele almak suretiyle farklılık arz etmektedir. Gerek Avrupa'da gerek Amerika'da matbaanın ülkeye girişi ile devletlerin basına ve basın hürriyetine ilişkin müdahaleleri olmuş ve devlet aleyhine yayın yapanlara yönelik idama varan cezalar öngörülmüştür. Tanzimat sonrası, Osmanlı Hukuku açısından yerli ve iktibas edilen kanunların bir arada bulunduğu ve bu nedenle mevzuat karmaşasının yaşandığı bir dönem olmuştur. Osmanlı Devleti'nin ise basın ve basın hürriyetine yönelik oluşturduğu gelenek, izin sistemi üzerinden kurulmuştur. Basın faaliyetleri için ön görülen izin şartı, II. Abdülhamid döneminden önce süregelen ve bu dönemde de devam eden bir içtihat haline gelmiştir. II. Abdülhamid döneminde basın organlarının kurulması ve geliştirilmesi desteklenmiş, yayın faaliyetlerinin yapılmasına müsaade edilmiştir. Nitekim bu dönemde yayıncılık faaliyetlerinin artması ve çeşitlenmesi, basın hürriyeti açısından olumlu gelişmelerdir. Ancak çeşitli nedenlerden dolayı uygulamada basın hürriyetine sınırlamalar getirilmiş ve gazete, dergi, kitap gibi yayınların kontrolünü ve denetimini yapan memurların düzensiz, keyfi ve maksadı aşan tutumları basın hürriyetini olumsuz etkilemiştir.

In this study, press law at the period of Abdulhamid II was investigated by taking into consideration the history of law and general public law principles. Newspapers, magazines, books, and legislations made in that period contributed the whole part of the thesis. In addition, literature review was made. The study was confessed by considering the characteristics of its period and comparisons with the present, and some results were obtained by a legal viewpoint. With the entry of press into the countries in both Europe and America, governments interfered in regarding press and freedom of the press and punishment had been envisaged up to the administration for those who published against the state. The period, which was after Tanzimat, was which national and adaptation laws were coexist in terms of Ottoman Law, and for this reason, there was a legistlation complexity. The tradition of the Ottoman State towards the freedom of the press and the press was based on the authorization system. The preliminary permission conditions for press activities became an ongoing and continuing view before the period of Abdulhamid II. The establishment and development of press organs during the period of Abdulhamid II were supported and publishing activities were permitted. As a matter of fact, the increase and diversification of publishing activities in this period were favorable developments in terms of press freedom. However, due to various reasons, restrictions had been imposed on press freedom in practice and the irregular, arbitrary and excess attitudes of the officials who controlled the publications such as newspapers, magazines and books negatively affected press freedom.