Askeri örgüt bağlamında insan kaynakları yönetiminin ölçüm ve değerlendirilmesine ilişkin model önerisi

Abstract

Modern yönetimde stratejik yönetim ve SİKY gibi kavramların ivme kazanması ile son 30 yıllık dönemde İK ölçme ve değerlendirme çabaları klasik dönemden farklılaşmıştır. Yeni dönem ölçme çabaları örgütsel hedef ve vizyonu destekleyici niteliktedir ve ölçmede katma değer yaratan uygulama ve sistemlerin değerlendirilmesini ön plana çıkarmaktadır.İnsan Kaynakları Yönetim işlev ve uygulamalarının tüm örgütler için olduğu gibi ulusal askeri bağlam için de önemi her geçen gün artmaktadır. Zira, savunmada gelişen teknolojileri yönetebilecek yetkinlikte insan gücüne sahip olmak, bu gücü idame edebilmek ve geliştirebilmek, ulusal güvenliği sağlamaya yönelik stratejik hedeflerin gerçekleştirilmesi için gereklidir. Nitelikli insan gücü yapısı, doğru İK mimarisinin tesisini, İK mimarisinin alt unsurları olan İK sistemi, çalışan davranışları ve İK uygulamalarının doğru uygulanmasını ve sürekli bir performans takibini gerektirmektedir. Kâr amaçlı örgütler için olduğu gibi, askeri bağlam için de İK uygulamalarının performansının ölçülmesi ihtiyacı bulunmaktadır. Bu bağlamda tez çalışmasının konusu `Askeri örgüt bağlamında İKY ölçme ve değerlendirme modeli geliştirilmesi` olarak belirlenmiştir. Ana araştırma sorusu, askeri bağlamda İKY ölçme ve değerlendirme modelinin (İK Karnesi'nin) nasıl oluşturulacağına ilişkindir. `Nasıl` ve `Ne` sorularına yanıt bulmayı amaçlayan araştırmada ana yöntem olarak keşfedici örnek olay araştırma yönteminden istifade edilmiştir. Çalışma birbirinin devamı niteliğinde üç aşamada yürütülmüştür. Becker vd.(2001) tarafından önerilen ölçüm modeli geliştirme safhaları esas alınarak yürütülen çalışma hem nitel hem de nicel analiz yöntem/tekniklerini içinde barındırmaktadır. Araştırmanın hedef kitlesini ilk-orta-üst düzey İK yöneticileri ile İK proje ve eğitim uzmanları oluşturmaktadır. Anket çalışmlarının analizinde SPSS 22 paket programında istifade edilmiştir.İlk araştırmada `Askeri bağlamda strateji haritası nasıl oluşturulmalıdır?` sorusuna yanıt aranmıştır. Üç alt safhada yürütülen araştırmada `Doküman Analiz Tekniği` uygulanmış ve askeri bağlam politika dokümanları ve mevzuat incelenmiştir. İçerik düzeyinde yapılan analiz neticesinde askeri bağlam misyon ve vizyonuna esas teşkil eden üç ana hedefin dört İK hedefi ile desteklendiği tespit edilmiştir.Askeri bağlam İK uygulamalarının neler olduğu ve bunların hedeflenen İK sonuçlarına ne düzeyde katkı sağladığının tespiti ikinci araştırma dahilinde incelenmiştir. Toplam 246 katılımcının anket sorularına verdiği yanıtlar `Keşfedici Faktör Analizi` tekniği kullanılarak analiz edilmiş, sonuçta 41 madde ve 9 boyuttan oluşan `Değer yaratan İK uygulamaları` tespit edilmiştir. Ulaşılan 9 boyut SİKY'de sıklıkla telafuz edilen yatay uyumu destekleyen birbiri ile ilişkili maddeleri içinde barındırmaktadır. Güvenirlik ve geçerlilik analizleri ile de test edilen boyut ve maddeler askeri bağlam için değer yaratan uygulamalar olarak değerlendirilmiştir.Araştırma-3 `Askeri bağlamda, İK verimlilik/etkinlik ölçütleri nelerdir?` sorusuna yanıt aramıştır. Kuramsal çerçeve bölümünde de tartışılan ve bugüne kadar akademisyenlerce farklı kaynaklarda önerilen verimlilik ölçütleri bir araya getirilerek envanter oluşturulmuş, öncelikle askeri bağlam İK uzmanlarının sonrasında 204 katılımcının değerlendirmelerine sunulmuş, sonuçlar temel istatistik analizler ve fark analizleri ile test edilmiştir. Ölçütlerin tespiti ve önceliklendirmesi aşamalarını da içinde barındıran Araştırma-3 sonucunda 9 boyut ve 36 maddeli `İK Verimlilik Ölçütleri` modeline ulaşılmıştır.Becker vd.(2001) tarafından önerilen ölçüm modeli oluşturma aşamaları dikkate alınarak yürütülen çalışmada tüm bulgular biraraya getirildiğinde `Askeri Bağlam İK ölçme ve değerlendirme modeli`nin iki bileşen ve 18 boyuttan oluştuğu tespit edilmiştir. Elde edilen modelin müteakip dönemlerde farklı bağlamlarda yürütülecek çalışmalara ilham sağlayacağı, özellikle askeri bağlam İK yönetici ve denetçilerine uygulamada pratik sonuçlar sağlaması bakımından faydalı olacağı değerlendirilmektedir.

In the last 30 years, HR performance measurement efforts have differentiated from the classical period with widespread adoption of concepts such as strategic management and SHRM. Efforts to measure HR performance in the new era are supportive of organizational goals and vision. Implications of value creating measurement systems have been at the forefront.Similar to other organizational types, HR functions and practices for military organizations are essential and gaining more importance. To retain, maintain and improve the required military manpower quality and quantity it is necessary to manage new technologies effectively and to achieve strategic objectives, thus ensuring national security. Qualified manpower structures require foundation of the right HR architectures and the proper implementation of sub-elements such as, HR systems, HR practices and employee behavior. Just as it is for profit organizations, military organizations need performance measuring of their HR practices.Within this context, the purpose of this study is defined as `Development of HRM measurement and evaluation model in the context of military organization`. The main research question relates to how HR Scorecard can be created in the military context and what the content should be. The exploratory case study method is employed as primary research methodology to find answers to `How` and `What` questions in this study. The study is carried out in three interrelated stages. On the basis of the measurement model developed and proposed by Becker et al. (2001) this study includes both qualitative and quantitative research methods and techniques. The target group includes low, middle and senior level HR managers as well as HR project and training specialists. To analyze survey studies, SPSS 22 package program has been employed.First research topic seeks an answer to the question of `How should a strategy map be formed in the military context?` The `Document Analysis Technique` was applied in three sub-phases and policy documents within military context are examined. As a result of content-level analysis, it is determined that the three main strategic objectives are supported by four HR outcomes.Second research question investigates what HR practices are and how they contribute to HR outcomes in military organizations. The responses of 246 participants to the survey were analyzed using the `Exploratory Factor Analysis` technique. The results indicate that `Value Creating HR practices` consist of 41 items in 9 dimensions. Dimensions include interrelated items and promote so called horizontal integration concept within SHRM. After tested with reliability and validity analyses, the 9 dimensions and 41 items are evaluated as `Value Creating HR Practices` for the military context.The final research topic seeks to find an answer to the question of `What are the criteria for HR efficiency in the military context?` Efficiency measures proposed by different scholars and discussed in the theoretical framework chapter of this thesis have been put together to form an inventory. This inventory was assessed by 20 HR experts followed by the evaluation by the 204 survey participants. The `HR Efficiency Criteria Model` was reached by employing statistical techniques, which consists of 9 dimensions and 36 items. Considering all findings, results and outcomes of the three research questions in this thesis, it is concluded that the `HR Measurement and Evaluation Model within Military Context` consists of two components and 18 dimensions. The proposed model is considered to provide inspiration for future academic work in different contexts and will be beneficial to HR managers and supervisors within the military context, particularly while providing practical solutions to HR practices.