Spinoza ve Farabi`de hukuk-ahlak problematiği

Abstract

Bu tezin ana konusu, hukuk ve ahlak problematiğidir. Bu iki alan arasındaki bağlantının nasıl olması gerektiğine yönelik tartışmalar, hukuk felsefesinin önemli bir konusu olmuştur. Modernleşmenin ardından akla ve bilime verilen önem, hukukun da bilimsel bir alan olabileceği anlayışını doğurmuştur. Bu anlayış, ahlaki olandan uzaklaşmayı da beraberinde getirmiştir. Ayrıca toplumsal düzende yaşanan ahlaki bunalımlar, ahlaki beklentileri karşılamaması nedeniyle hukuk sistemine karşı artan güvensizlik, bu problemi çalışmanın gerekliliğini hissettirmiştir. Problemi açıklayabilmek, hukuk ve ahlak arasında ilişkinin nasıl olması gerektiğine yönelik bir anlayış geliştirebilmek adına Spinoza ve Farabi'nin bu konudaki görüşlerine yer verilmiştir. Hukuk felsefesi içerisinde Spinoza'nın bu probleme yönelik anlayışının yeterince yer almaması ve İslam toplumlarında yaşanan bu soruna, bir İslam filozofu olan Farabi'nin felsefesi ile bakmanın fayda sağlayacağı düşüncesi, bu iki filozofu seçme nedenimizdir. Bu amaçla öncelikle hukuk ve ahlak arasındaki ilişkiye yönelik güncel bir araştırma yapılmış, ardından ise Spinoza ve Farabi'nin konuya yaklaşımları ele alınmıştır. Sonuç kısmında iki filozofun düşüncelerinden günümüz sorunu çözümüne yönelik bir çıkarım yapılırken, bu iki filozofun felsefelerinde yer alan benzer noktalara da değinilmiştir. Çalışmada genel bir sonuç olarak, konusu insan ve insan davranışları olan bu iki alan arasındaki bağlantının gerekliliğine ulaşılmıştır.

The main topic of this thesis is the problematics of law and morality. The disputes concerning how the connection between these two areas should be have been a major subject of the philosophy of law. The importance given to reason and science after modernization has led to the view that law can be a scientific field. This view has also brought forth drifting away from what is moral. Furthermore, moral crises in the social order, the increasing distrust in the judicial system due to its failure to meet the moral expectations hint at the necessity of studying this problem. In order to explain the problem and develop an understanding of how the relationship between law and morality should be, Spinoza and al-Farabi's views on the issue are considered. The reason why these two philosophers are chosen is that Spinoza's view on this problem has not been sufficiently addressed in the philosophy of law and it will be helpful to look at this problem occurring in the Islamic societies with the philosophy of an Islamic philosopher, al-Farabi. With this aim, firstly, a contemporary research on the relationship between law and morality has been done and then Spinoza and al-Farabi's approaches to the issue are discussed. In the final part, a conclusion as to the solution of the present problem has been drawn from these two philosophers' views as well as similar points between these two philosophers' philosophies are mentioned. As a general conclusion in the study, the necessity of the connection between these two areas, whose subject is human and human behaviors, has been reached.