Süleymaniye-Kerkük, Süleymaniye-Arbat, ve Süleymaniye-Mergapan karayolu kenarında trafikten kaynaklı ağır metal kirliliği

Abstract

Artan araç yoğunluğu nedeniyle son yıllarda trafik kökenli çevre kirliliği araştırıcıların ilgisini çekmektedir. Bu nedenle kuzey Irakta önemli yerleşim yerlerinden olan Arbat, Tasluja ve Mergapan ana yollarında trafik etkisiyle oluşan ağır metal kirliliği bu araştırmada incelenmiştir. Bu maksaktla 5 tekerrürlü ana yolların her iki tarafından yoldan 1, 15, 25 ve 50 mesafede yüzey toprak örnekleri (0-20 cm) alınmıştır. Örneklerde toprakların tanımlayıcı fizikokimyasal özelliklerinin yanında toplam ağır metal konsantrasyonları belirlenmiştir. Araştırma alanı topraklarının genelde hafif alkali, kireç içeriklerinin yüksek, organik madde açısından fakir, kil tekstürlü ve P, K ve Na konsantrasyonlarının düşük olduğu tespit edilmiştir. Toprakların ağır metal konsantrasyonlarının yoldan olan mesafe ile ters orantılı olarak değiştiği belirlemiştir. Bu etki Arbat yolunun her iki tarafında Pb, Cd, Co, Cu, Ni ve Fe, sadece yolun sağında Zn, sol tarafında Cr ve Mn için belirgindir. Aynı şekilde Tasluja yolunda Pb ve Cd konsantrasyonu her iki tarafta ve Cr, Ni ve Fe yolun solunda gözlenmiştir. Mergapan yolunda ise Pb ve Cd konsantrasyonu yolun her iki tarafında, Co ise yolun solunda mesafe ile ters orantılı olarak azalmıştır. Yolların sağında ve solunda bazı elementlerin davranışında değişkenlik belirlenmiştir. Bu değişimin yolların eğiminden kaynaklanan yüzey akışı ile ilişkili olduğu değerlendirilmiştir. Her üç örnekleme noktasında da Zn ve Cu sınır değerin üzerinde iken; Mergapan'da Pb, Arbat'ta Cd'nin kritik seviyeye yakın konsantasyonlara sahip olduğu belirlenmiştir. Ni metali Arbat'ta yolun sol tarafında, Tasluja ve Mergapan'da ise yolun sağ tarafta sınıra yakın bulunmuştur. Bazı ağır metallerin konsantrasyonunun kritik seviyelere ulaşmış olması nedeniyle kirliliğin önlenmesi ve ya temizlenmesi için çalışmaların yapılması gerektiği sonucuna varılmıştır.

In recent years has attracted interest from researchers due to increased vehicle density traffic pollution. For this reason, was investigated in this research heavy metal pollution caused by traffic on the main roads of Arbat, Tasluja and Mergapan which are the important settlements of northern Iraq. Soil samples (0-15cm) were taken from both sides of main roads that 5 repetitive and were collected at 1, 15, 25 and 50 m. distances. In the samples, were determined the total heavy metal concentrations addition to the descriptive physicochemical properties of the soil. The research area has been found to be slightly alkaline, high in lime content, poor in organic matter, clay texturized, and low in P, K and Na concentrations. It has been determined that the heavy metal concentrations of soils change inversely with the distance from the road. Concentration change of the elements are apparent Pb, Cd, Co, Cu, Ni and Fe on both sides of the Arbat road, only for Zn on the right side and Cr and Mn on the left side. Likewise, the concentration of Pb and Cd on the Tasluja road was observed on both sides and to the left of the road of Cr, Ni and Fe. In Mergapan road concentration of Pb and Cd on the decreased on both sides of the road and Co was inversely proportional to the distance on the left of the road. Behavior of some elements has been determined of variability in the on the left and right of the roads. This variation is considered to be related to surface flow originating from the slope of the roads. At all three sampling points, Zn and Cu are above the limit value; Pb in Mergapan, and Cd in Arbat have concentrations close to the critical level. Ni metal is found on the left side of Arbat, while Tasluja and Mergapan are on the right side of the road. The concentration of some heavy metals has reached critical levels, resulting in the need to work to prevent or clean up pollution.