Araştırma görevlilerinin (branş) akılcı ilaç kullanımı konusunda bilgi tutum ve davranışları

Abstract

Giriş ve Amaç: Günümüzde ilaç kullanımı, sağlık hizmetleri açısındanolmazsa olmaz bir konumdadır. Akılcı ilaç kullanımı, ilaçların hem bireysel hem detoplumsal düzeyde hastalıkların önlemesindeki rolünden dolayı ayrı bir önemesahiptir. Akılcı olmayan ilaç kullanımı ise ülkemizdeki sağlık harcamalarında ciddi birpaya sahiptir. Bu çalışma Ankara İl Merkezinde bulunan eğitim ve araştırmahastanelerinde eğitim almakta olan aile hekimliği branşı dışındaki araştırmagörevlilerinin akılcı ilaç kullanımı konusundaki bilgi, tutum ve davranışlarınınbelirlenmesi amacıyla yapılmıştır.Gereç ve Yöntem: Çalışmaya Ankara ilinde bulunan eğitim ve araştırmahastanelerinde eğitim almakta olan aile hekimliği branşı dışında görev yapan 180Araştırma Görevlisi dahil edilmiştir. Hekimlere akılcı ilaç kullanımı ile bilgi düzeyive tutumlarını değerlendirmek üzere 27 soruluk bir anket uygulanmıştır.Çalışmamızdan elde edilen Veriler IBM SPSS Statistics 23 programına aktarılarakanaliz edilmiştir. Çalışma verileri değerlendirilirken kategorik değişkenler içindağılımlar (Sayı, %) verilmiştir. İki kategorik değişken arasında ilişki olup olmadığınaKi Kare Testi ile bakılmıştır. Ki kare testi için gruplarda yeterli sayılara ulaşılamadığıdurumlarda grup birleştirmeleri yapılmış ve test tekrar uygulanmıştır. Sonuçlaryorumlanırken anlamlılık düzeyi olarak; p< 0,05 alınmıştır.Bulgular: Çalışmaya katılan 180 hekimin %56,1'i (n=101) kadın, %43,9'u(n=79) erkektir. Hekimlerin%51,7'si (n=93) 26-30 yaş grubunda yer almaktadır.Çalışmaya katılan hekimlerin %63,3'ü (n=114) dahili branşlarda çalışmakta iken%36,7'si (n=66) ise cerrahi branşlarda çalışmaktadır. İlaç reçete ederkenhekimlerin %65,6'sı (n=118) hastalara hastalığın tedaviye cevabının nasıl ve neşekilde olabileceğini anlatmaktadır. Hekimlerin %41,7'si (n=75) ise hiçbir zamanhastalarını muayene etmeden reçete yazmamaktadır. Hekimlerin ilaçlar konusundakibilgi düzeylerini ölçen şıklar arasında kendilerini çok yeterli buldukları şıklar ilaçendikasyonları %18,9 (n=31) ve ilaçların günlük dozları (n=30) %18, 3 iken, hiçyeterli bulmadıkları şık ise ilaçların fiyatları %10,4 (n=17) şeklindedir. Hekimlerin ensık yazdığı 3 ilaç grubu; %35,3 ile antibiyotik, %18,7'ile analjezik ve %12,8 ile PPI'dır. Hekimler %83,1'i (n=147) ilacın etkinliğini en önemli kriter olarakdüşünmekte iken %20,2'si (n=35) ilacın fiyatını en önemli kriter olarakdüşünmektedir. Hekimlerin %2,2'si (n=4) akılcı ilaç kullanımında çok yeterliolduğunu düşünmekte iken %35,8'i (n=64) yeterli olduğunu düşünmekte,%54,2'si (n=97) orta yeterlilikte olduğunu düşünmekte ve %7,8'i (n=14) ise akılcıilaç kullanımında yetersiz olduğunu düşünmektedir.Sonuç: Akılcı olmayan ilaç kullanımı, ülkemizde olduğu gibi dünyadaki diğerülkelerde de görülen evrensel bir sorundur. Akılcı ilaç kullanımı konusunda dünyadave ülkemizde belli bir yol alınsa da ilaçların kullanım sorunları devam etmektedir.Akılcı ilaç kullanımı bilincinin aşılanması için örgün ve yaygın eğitim olanaklarıkullanılmaya ve geliştirilmeye devam edilmelidir. Eğitim yanında, kazanılan tutum vedavranışların korunması ve desteklenmesi için gerekli idari düzenlemeler yapılmalıdır.Bu yüzden hekimlerin objektif bilgiye ulaşabilmesi için ülkemizde mezuniyet öncesive sonrası eğitim gözden geçirilmelidir. Hekimlerin akılcı ilaç kullanımın çoğubileşenleri konusunda, bilgi düzeylerini yetersiz görmeleri, ülkemizde mezuniyetöncesi ve sonrasında bu konuda ciddi sorunların olduğunu ortaya koymaktadır

Introduction: Nowadays, medication has an indespensible position for healthcare. Rational medication has a seperate importance due to its both individually andsocial preventative role of diseases. Non rational medication has a significant share inhealth expenses of our country. The aim of this study is to determine the non familymedicine residents' knowledge, attitude and behaviours about rational medication inAnkara city center.Material and Methods: One hundred and eight non family medicine residentsin training and research hospitals of Ankara were included in this study. A queryabout rational medication that composed of 27 questions was given to clinicians. Thedata obtained from our study were analyzed by IBM SPSS Statistics 23. Duringassessment of data; disturbutions (Number, %) were given for categorical variables.For evaluting the relationship between two categories chi square test was used. In caseof inadequate numbers of groups for chi square test, groups were combined then thechi square test was applied again. The statistical significance value was accepted asp< 0,05.Results: 56.1%(n=101) of clinicians were male while 43.9%(n=79) of themwere female. 51.7%(n=93) of clinicians were betweens 26-30 years old. 63.3%(n=114)were training in internal medicines while 36.7%(n=66) of them in surgical branches.65.6%(n=118) of the clinicians explained to patients the possible results of themedication at prescription. 41.7% (n=75) of the clinicians never prescribed drugswithout physical examination.The most chosen options those the clinicians foundthemselves to be very satisfactory were drug endications and daily dosages with ratesof 18.8%(n=31) and 18%(n=30), respectively. The most chosen option that theclinicans found themselves to be not satisfactory was drug prices with a rate of10.4%(n=17). The most common drugs were antibiotics, analgesics and PPIs withrates of 35,3%, 18,7%, 12,8%respectively. 83.1%(n=147) of the clinicians thought theefficacy of the drug to be the most important criteria while 20.2%(n=35) of themthought the price of the drug as the most important factor. 2.2%(n=4) of the cliniciansfound themselves to be very satisfactory, 35.8%(n=64) satisfactory, 54.2 %(n=97) moderately satisfactory and 7.8 %(n=14) of them not satisfactory in rationalmedication.Conclusion: Non rational medication is a universal problem across the worldas well as in our country. Even there are improvements for rational medication both inour country and the world, there are stil problems. For reaching the rational medicationconciousness, both formal and general education facilities should be used andimproved. Besides the education, for the prevention and supporting of the gainedattitudes and behaviours, administrative arrangements should be made. That's why,undergraduate and postgraduate educations should be revised for our clinicians toobtain objective knowledge in our country. For most of the components of rationalmedication, the clinicians found themselves to be not satisfactory. This reveals thatthere are serious problems in this issue before and after graduation.