Arap dilinde sözdizim ve anlamsal yorum (mukaddem mef`ûl ve Kur`ân`daki uygulamaları)

Abstract

Araştırma bir giriş, üç bölüm ve sonuçtan oluşmaktadır. Birinci bölümde, kavramsal çerçeve verildikten sonra, tarihsel süreçte takdîm olgusu, takdîmle ilgili nahiv ve belâgat âlimlerinin görüşleri ve kuramsal yaklaşım farklılıkları ele alındı. Ayrıca sözdizim teorisi bağlamında tespit edilen çekirdek modların sözdizimsel anlamlarının neler olduğu incelendi. Anlatım güzelliği ve fâsıla uyumu açısından mef'ûlün takdîminin izahı ele alınarak bunun sözdizimsel anlamlarla ilişkisine değinildi. Yine sözdizimsel yöntemden hareketle `belirli sözdizimlerinin belirli anlamları gerektirdiği` sonucu vurgulandı. Bu yargının, aynı sözdizimlerde gelen Kur'ân âyetlerinin açıklanmasında tatbikinin imkânı tartışıldı. İkinci bölümde, sözdizimde mef'ûlün takdîm hükümlerine değinilerek mef'ûl çeşitlerinde görülen takdîm durumları ve anlamsal yorumları incelendi. Üçüncü bölümde ise, Kur'ân'da zâhir isim olarak gelip fiiline ya da fâiline takdîm eden mef'ûllerin geçtikleri âyetler sıralanarak ('1.Şekil: [فاعل+مفعول+فعل '[ve '2.Şekil: [فاعل+فعل+مفعول '[sözdizim modunda devrik olarak gelen bu âyetlerin) takdîmden dolayı hangi standart anlamları yüklendikleri izah edildi. Böylece sözdizimsel yöntemden hareketle Kur'ân'ın dilsel tefsirinin örnek bir uygulaması gösterildi. Ayrıca dilbilimsel açıdan sözdizimsel yöntemin standart anlam modeli mef'ûlün takdîmi bağlamında incelenmiş oldu.Anahtar Kelimeler: Anlam, Kur'ân, Mef'ûl, Sözdizim, Takdîm

The research consists of an introduction, three chapters and conclusions. In the first chapter, after the conceptual framework is given, the phenomenon of foregrounding in the historical process is examined. In thiscontext, the views of grammer and rhetoric scholars regarding the foregrounding of object and differences in theoretical approaches were discussed. In addition, the syntactic meanings of the kernel modes determined in the context of syntax theory were examined. Explaining the case of presentation of object in terms of narrative beauty and the harmony of the chapter was discussed. The relationship between this and syntactic meanings was discussed. Once again, it was emphasized that `certain syntaxes require certain meanings'' based on the syntactic method. The possibility of applying this idea in explaining the Qur'anic verses that in the same syntax was discussed. In the second chapter, the foregrounding situations and semantic interpretations seen in object varieties were examined by referring to the object's foregrounding provison in the syntax. In the third chapter, the verses in the Qur'an that their objects precedence verb and subject ordered as such (1.Form: [فاعل+مفعول+فعل '[ve '2.Form: [فاعل+فعل+مفعول '[these verses, which are inverted sentence in syntax mode) have been explained which standard meanings can be assign due to the precendence. Thus, an exemplary application of the Qur'an's linguistic tafsir was shown by using the syntactic method. In addition, the standard meaning/a model of the syntactic method was examined in the context of the foregrounding of the object.Keywords: Meaning, Qur'an, Object, Syntax, Foregrounding