Erişkinlerde D vitamini ve lipid düzeylerinin insülin direnci ile ilişkisinin değerlendirilmesi

Abstract

Giriş ve Amaç: İnsülin direnci ve dislipidemi, dünyada kardiyovasküler mortaliteye en sık neden olan sorunların başında gelmektedir. Obezite, sigara kullanımı, sedanter yaşam gibi çağımızın problemleri ile birlikte, risk altındaki toplumlarda ciddi sağlık yüküne sebep olmaktadır. Diğer yandan bütün bu risk faktörlerinin kontol altına alınabildiği bilinmektedir. Yapılan çalışmalar hücresel düzeyde dislipidemi ve insülin direnci ilişkisini ortaya koymakta ve klinik araştırmalar bu durumu desteklemektedir. D vitamini eksikliği, ülkemiz için önemli ve yaygın bir sağlık sorunu haline gelmiştir. Son yıllarda D vitamininin keşfedilen yeni reseptör dokuları ve ilişkili olduğu muhtemel hastalıklar nedeniyle, D vitamini önemli bir çalışma konusudur. Bu çalışmada Tip 2 Diyabetes Mellitüs (T2DM) için öncü olarak kabul edilen insülin direnci; güncel bir kardiyovasküler risk belirleyicisi olarak öngörülen, plazma trigliserid (TG) ile HDL-K (yüksek yoğunluklu lipoprotein kolesterol) oranını yansıtan plazma aterojenik indeksi (Atherogenic Index of Plasma, AIP) ve D vitamini düzeylerinin ilişkisinin incelenmesi amaçlanmıştır.Gereç ve Yöntem: Çalışmamız, Ankara Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi Aile Hekimliği Polikliniklerine 01/06/2016 ile 01/06/2017 tarihleri arasında başvuran, başvuru esnasında serum 25(OH)D₃, insülin, glukoz ve lipit paneli değerlendirilen hastaların dosya kayıtlarının retrospektif olarak incelenmesi şeklinde yapılan kesitsel bir çalışmadır. Çalışmaya 18-65 yaş aralığında, gebe olmayan, kronik hastalığı ve düzenli ilaç kullanımı olmayan 738 hasta dahil edilmiştir. İnsülin direnci hesabı için HOMA-IR, AIP oranı belirlenmesi için Log₁₀ (TG/HDL-K) formülasyonu kullanılmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde SPSS programının 21.0 versiyonu kullanılmıştır. Tanımlayıcı istatistikler uygulanmış ve istatistiksel anlamlılık düzeyi p<0.05 olarak kabul edilmiştir.Bulgular: Çalışmada yer alan bireylerin 533'ü kadın, 205'i erkektir. İnsülin direnci ile D vitamini düzeyleri arasında anlamlı farklılık saptanmıştır (p=0.031). İnsülin direnci ve AIP ortalama oranları arasında anlamlı farklılık bulunamamış ancak matematiksel farklılık gözlenmiş, D vitamini düzeyleri ve AIP ortalama oranları arasında istatiksel anlamlı farklılık bulunamamış ancak yine matematiksel farklılık gözlenmiştir. Sonuç: Güncel çalışmalar, D vitamini düzeyinin optimal aralıkta tutulmasının prediyabetik dönemden T2DM' ye geçişi geciktirdiği ve T2DM hastalarında glisemik kontrole yardımcı olduğu yönünde sonuçlar vermekte, D vitamininin ateroskleroza karşı koruyucu etkisi olduğunu belirtmektedir. Diğer yandan insülin direnci ve dislipidemi ilişkisi, aterosklerozun geciktirilmesi veya önlenmesi anlamında büyük önem kazanmıştır. Kardiyovasküler risk öngörüsünde, duyarlı, ucuz ve kolay uygulanabilir oluşuyla AIP oranı öne çıkmaktadır. AIP oranının kılavuz yayınlarında vurgulanması ve rutin laboratuar hizmetine entegre edilmesi gibi hedefler, risk altındaki toplumun tespiti, mortalite ve sağlık harcamalarının azaltılması gibi faydalar sağlayabilir.Anahtar Kelimeler: D vitamini, insülin direnci, plazma aterojenik indeksi, dislipidemi

Introduction and Objectives: Insulin resistance and dyslipidemia are the leading causes of cardiovascular mortality in the world. Obesity, cigarette smoking, and sedentary life, together with the problems of our time, cause serious health problems in the societies at risk. On the other hand, it is known that all these risk factors can be taken under control. Studies show the relationship between dyslipidemia and insulin resistance at the cellular level, and clinical trials support this. Vitamin D deficiency has become an important and common health problem for our country. Vitamin D is an important study topic because of the new receptor tissues discovered in recent years and possible associated diseases. The aim of the study was to investigate the relationship between insulin resistance, considered as a pioneer for Type 2 Diabetes Mellitus (T2DM); Atherogenic index of plasma (AIP), considered to be a cardiovascular risk predictor, which reflects the ratio of plasma triglyceride (TG) to HDL-C (high density lipoprotein cholesterol) and the vitamin D levels.Material and Method: Our study was conducted retrospectively in Ankara Atatürk Training and Research Hospital Family Medicine Clinics between 01/06/2016 and 01/06/2017, with the records of patients who were evaluated for serum 25(OH)D₃, insulin, glucose and lipid panel during admission. It is a cross-sectional study. 738 patients aged 18-65 years who did not have chronic disease, who were not pregnant, and who did not use regular medication were included in the study. HOMA-IR was used to determine insulin resistance and Log₁₀ (TG/HDL-K) formulation to calculate the AIP. In the evaluation of the data, 21.0 version of SPSS program was used. Descriptive statistics were applied and the level of statistical significance was accepted as p <0.05.Results: 533 of the individuals involved in the study are female and 205 are male. There was a significant difference between insulin resistance and vitamin D levels (p = 0.031). There was no statistically significant difference found between insulin resistance and AIP mean ratios but mathematical difference was observed and likewise, there was no statistically significant difference found between vitamin D levels and AIP mean ratios but mathematical difference was observed.Conclusion: Current studies indicate that vitamin D may delay the transition from the prediabetic period to T2DM and help with glycemic control in T2DM patients, suggesting that vitamin D is protective against atherosclerosis. On the other hand, the relationship between insulin resistance and dyslipidemia has gained importance in terms of delaying or preventing atherosclerosis. The AIP rate stands out because it is susceptible, cheap and easy to implement in view of cardiovascular risk. Accentuating the AIP rate in guideline publications and integrating it into routine laboratory services can provide benefits such as the identification of vulnerable populations, reduction of mortality and health expenditures. Keywords: Vitamine D, insulin resistance, atherogenic index of plasma, dyslipidemia