XVIII. asır şairi Ahmed Me`âbî Dîvânı (Metin-inceleme-dinî ve tasavvufî tahlil)

Abstract

Bu çalışma; Ahmed Me'âbî'nin Dîvânı'nından hareketle şairin hayatını, edebîşahsiyetini, şiirlerinin dinî ve tasavvufî tahlilini ve Dîvân'ın tenkitli metninin incelemesiüzerinedir.Me'âbî, XVIII. yüzyılda yaşamış mutasavvıf bir şairdir. Asıl adı Ahmed'dir.Kaynaklarda doğum tarihi geçmemektedir. Hayatı hakkında kısıtlı bilgiye sahipolduğumuz şair, H. 1213 (M. 1798-99) yılında Girit'in Kandiye şehrinde vebadan dolayıhayatını kaybetmiştir. Şair, Halvetî tarikatına mensup post sahibi bir şeyhtir.Ahmed Me'âbî'nin tespit edebildiğimiz dört eseri bulunmaktadır. Bunlar; Dîvân,Musaffâ, Terceme-i Ezhârü'l-Akdesiyye ve Hazarâtü'l-Hams Risalesi'dir. Tezimize konuolan Dîvân'ın tek nüshası Millet Kütüphanesi, Ali Emîrî Koleksiyonu MütefferikBölümü'nde 08024/02 numarada kayıtlıdır. Çalışmamız bu cilt üzerinden yapılmıştır.Ahmed Me'âbî'nin Dîvân'ı orta hacimli bir eserdir. Tarafımızdan hazırlanan eser 2kaside, 136 gazel, 2 murabba, 3 muhammes ve 1 müseddes olmak üzere toplam 144 şiirdenmeydana gelmiştir. Eserin muhtevasında dinî ve tasavvufî söyleyişin ağırlıkta olduğugörülmektedir.Eser giriş ve dört ana bölümden meydana gelmektedir. Giriş kısmında XVIII.yüzyılın Osmanlı ve Dîvân şiiri hakkında bilgi verilmiştir. Birinci bölümde AhmedMe'âbî'nin hayatı ve edebî kişiliği hakkında elde edilen bilgiler verilmiştir. İkinci bölümdeDîvân'ın şekil, ahenk, dil ve üslup özellikleri incelenmiştir. Üçüncü bölümde Dîvân'ın dinîve tasavvufî tahlili yapılmıştır. Son bölümde de Dîvân'ın nüsha özellikleri, metninkuruluşunda dikkat edilen hususlar ve çeviri yazı metni bulunmaktadır.Anahtar Sözcükler: Ahmed Me'âbî, Dîvân, Şiir, 18. yüzyıl, Halvetilik

This work; It deals with the life of the poet, his literary personality, the religiousand mystical analysis of his poems, and the analysis of the criticized text of Dîvân, basedon the Dîvân of Ahmed Me'âbî.Me'âbî is a Sufi poet who lived in the 18th century. His real name is Ahmed. Thedate of birth is not mentioned in the sources. The poet, whose life we have limitedknowledge, died in 1798-99 in the city of Heraklion in Crete due to the plague. The poet isa sheikh of the Halveti sect.There are four works of Ahmed Me'âbî that we can detect. These; Dîvân, Musaffâ,Terceme-i Ezhârü'l-Akdesiyye and Hazarâtü'l-Hams Treatise. The only copy of Dîvân,which is the subject of our thesis, is registered in Millet Library, Ali Emîrî CollectionMutefferik Department at 08024/02. Our study was conducted on this copy line.Ahmed Me'âbî's Dîvân is a medium volume work. The work prepared by usconsists of 144 poems, including 2 qasidah, 136 ghazals, 2 murabba, 3 muhammes and 1museddes. It is seen that the content of the work is dominated by religious and mysticaldiscourse.The work consists of introduction and four main sections. In the introduction,information is given about the 18th century Ottoman and Divan poetry. In the first part, theinformation obtained about the life and literary personality of Ahmed Me'âbî is given. Inthe second part, the features of Divan's form, harmony, language and style are examined.In the third chapter, religious and mystical analysis of Dîvân has been made. In the lastpart, there are features of the copy of Dîvân, the points to be taken into consideration in theestablishment of the text and the transcription text.Keywords: Ahmed Me'âbî, Divan, Poetry, 18th century, Khalwatiyya