Yaşlı hastalarda aktif boş zaman kullanımının biyopsikososyal sağlığa etkisinin değerlendirilmesi

Abstract

Giriş ve amaç: Giderek yaşlanan toplumumuzda yaşlı sağlığı önemi artan bir halk sağlığı konusudur. Yaşlı nüfusun sağlıklı olmasını etkileyen faktörlerin araştırılması bu anlamda önemlidir. Bu çalışmada boş zamanların aktif değerlendirilmesi ile hastaların sağlık durumları arasındaki ilişki biyolojik, psikolojik ve sosyal yaklaşımla değerlendirilmiştir.Gereç ve yöntemler: Çalışma, 1 Ekim 2016 ve 1 Kasım 2016 tarihleri arasında TC Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi Geriatri Polikliniklerine başvuran 65 yaş üzeri yaşlılar ile gönüllülük esas alınarak, yüz yüze anket çalışması şeklinde yapıldı. Bulgular: Çalışmaya 34'ü kadın 37'si erkek toplam 71 birey katılmıştır. 65-70 yaş grubu ve 71-75 yaş gurubu rekreasyonel boş zaman aktivite skorları, 76 üstü yaş grubuna göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek bulunmuştur. Kadınların rekreasyonel boş zaman aktivite skorları, erkeklere göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek bulunmuştur. Büyükşehirde yaşayanların dini boş zaman aktivite skorları, kasaba-köylerde yaşayanlara göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde düşük bulunmuştur. Evlilerin ve bekârların sosyal boş zaman aktivite skorları, dullara göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek bulunmuştur. Yalnız yaşayanların, eşiyle yaşayanlar ve bakıcılarıyla yaşayanlara göre rekreasyonel boş zaman aktivite skorları istatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek bulunmuştur. Yaşlıların eğitim durumuna göre boş zaman aktivitelerinin karşılaştırılmasında entelektüel ve sosyal alanda anlamlı farklılık bulunmuştur. Okur-yazar olmayanların entelektüel boş zaman aktivite skorları, lise mezunu ve yüksekokul mezunlarına göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde düşük bulunmuştur. Yine ilkokul mezunlarının entelektüel boş zaman aktivite skorları, lise mezunu ve yüksekokul mezunlarına göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde düşük bulunmuştur. Okur-yazar olmayanların sosyal boş zaman, aktivite skorları, lise mezunu ve yüksekokul mezunlarına göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde düşük bulunmuştur. İlkokul mezunlarının sosyal boş zaman aktivite skorları, lise ve yüksekokul mezunlarına göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde düşük bulunmuştur. Maaşlı olanların, maaşlı olmayanlara göre rekreasyonel boş zaman aktivite skorları istatistiksel olarak anlamlı düzeyde düşük bulunmuştur. Komşusuyla-arkadaşıyla her gün görüşenlerin, haftada birkaç kez ya da ayda birkaç kez görüşenlere göre sosyal boş zaman aktivite skorları istatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek bulunmuştur. Uykusuzluk çekenlerin rekreasyonel boş zaman aktivite skorları uykusuzluk çekmeyenlere göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde düşük bulunmuştur. Yaşam kalitesine göre; duyusal fonksiyonlar alt alanıyla sosyal boş zaman aktivitelerine katılıma ait sonuçlarda istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Özerklik alt alanıyla sosyal boş zaman aktivitelerine katılıma ait sonuçlarda istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Geçmiş, bugün ve gelecek faaliyetleri alt alanıyla entelektüel, sosyal ve rekreasyonel boş zaman aktivitelerine katılıma ait sonuçlarda istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Ölüm ve ölmek alt alanıyla entelektüel boş zaman aktivitelerine katılıma ait sonuçlarda istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Yakınlık alt alanıyla sosyal boş zaman aktivitelerine katılıma ait sonuçlarda istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Demans olmayanların entelektüel ve sosyal boş zaman aktivite skorları demans olanlara göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek bulunmuştur. Depresyonu olmayanların sosyal boş zaman aktivite skorları depresyonda olanlara göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek bulunmuştur.Sonuç: Yaşlı popülasyonda boş zamanların aktif değerlendirilmesi hastaların biyolojik, psikolojik ve sosyal yönden sağlıklarını ve yaşam kalitelerini doğrudan ve dolaylı olarak olumlu etkilemektedir. Bu nedenle yaşlı sağlığına yönelik yapılacak sağlık politikalarında onların yaşama aktif katılımlarının teşvik edilmesi önemlidir.Anahtar Kelimeler: Yaşlı, Boş Zaman Aktiviteleri, Biyopsikososyal Yaklaşım, Geriatrik Sendromlar

Introduction and Purpose: In our increasingly aging society, elder health is becoming more important subject of public health. Because of this; it is important to investigate factors which are affecting to be healthy of elder population. In this study; relation between actively using of idle times and health status of elder patients is evaluated by biological, psychological and social approach. Material and Methods: In this study, a face-to-face survey was conducted on the basis of volunteerism with the elder people who applied to TC Ankara Yıldırım Beyazıt University Atatürk Education and Research Hospital Geriatrics Department and who are older than 65 years.Results: 34 women and 37 men, in total 71 individuals participated in the study. Recreational idle time activity scores of patients whose age range of 65-70 and whose age range of 71-75 are found statistically significantly higher than patients' whose age range of 76 and older. Women's recreational idle time activity scores are found statistically significantly higher than men's. Religious idle time activity scores of patients who live in metropolitan cities are found statistically significantly lower than patients' who live in small villages or towns. Social idle time activity scores of married and single patients are found statistically significantly higher than widows'. Recreational idle time activity scores of patients who live alone are found statistically significantly higher than patients' who live with their couple or their caretaker. It is found a significant difference at intellectual and social area on the idle time activities comparison of the elder people's according to their educational level. Intellectual idle time activity scores of patients who doesn't know how to read and write are found statistically significantly lower than patients' who are graduated from high school or college. Similar to this; intellectual idle time activity scores of patients who are graduated from primary school are found statistically significantly lower than patients' who are graduated from high school or college. Social idle time activity scores of patients who doesn't know how to read and write are found statistically significantly lower than patients' who are graduated from high school or college. Similar to this; social idle time activity scores of patients who are graduated from primary school are found statistically significantly lower than patients' who are graduated from high school or college. Recreational idle time activity scores of patients who have salary are found statistically significantly lower than patients' who doesn't have salary. Social idle time activity scores of patients who meets their neighbors or friends every day are found statistically significantly higher than patients' who meets their neighbors or friends once per week or once per month. Recreational idle time activity scores of patients who have problems with sleeping are found statistically significantly lower than patients' who don't have any problem with sleep. According to life quality; it is found a significant relation between the results of the participation of social idle time activities and the sensual functions sub area. It is found a significant relation between the results of the participation of social idle time activities and the autonomy sub area. It is found a significant relation between the results of the participation of intellectual, social and recreational idle time activities and the past, today, future activities sub area. It is found a significant relation between the results of the participation of intellectual idle time activities and death and to die sub area. It is found a significant relation between the results of the participation of social idle time activities and relationship sub area. Intellectual and social idle time activity scores of patients who don't have dementia are found statistically significantly higher than patients' who have dementia. Social idle time activity scores of patients who don't have depression are found statistically significantly higher than patients' who have depression.Conclusion: Actively usage of idle time at elder population is directly and indirectly affecting patients' health and life quality biologically, psychologically and socially in a positive manner. Therefore; encouraging elder people to participate into life is important at future health politics which will be created for elder health.Keywords: Elder, Idle Time Activities, Biopsychosocial Approach, Syndromes of Geriatrics