Ankara Atatürk Eğitim Aaraştırma Hastanesi evde sağlık biriminden hizmet alan hastaların bakım veren yakınlarının yaşam kalitesinin değerlendirilmesi

Abstract

AMAÇ: Günümüzde tıbbın ilerlemesi neticesinde beklenen yaşam süresi uzamakta bakıma muhtaç nüfus giderek artmaktadır. Evde Sağlık Hizmetleri; bakım ihtiyacı olan bireye hastalığının akut ve kronik döneminde, ev ortamında, sosyal ve psikolojik danışmanlık hizmet vermektedir. Bu araştırmada Evde Sağlık Hizmeti alan hastaların bakım veren yakınlarının yaşam kalitesinin hangi faktörlerden ve ne şekilde etkilendiğinin belirlenmesi amaçlandı.MATERYAL ve METOT: Tanımlayıcı tipteki çalışmaya, 25 Ekim 2017 – 28 Şubat 2018 tarihleri arasında Ankara Atatürk Eğitim Araştırma Hastanesi Evde Sağlık Biriminden hizmet alan ve çalışmaya katılmayı kabul eden hasta bakım verenleri dahil edildi. Katılımcılara tanıtıcı bilgi formu, Dünya Sağlık Örgütü Yaşam Kalitesi Ölçeği-Kısa Formu ve Pittsburgh Uyku Kalitesi Ölçeği uygulandı. Analizlerde SPSS 23.0 paket programı kullanıldı.BULGULAR: Çalışmaya 141 bakım veren dahil edildi. Katılımcıların %75,9'u kadındı ve yaş ortalaması 57,3±10,9 yıl olarak saptandı. Bakım verenlerin %73,8'i çalışmadığı saptandı. Bakım verilen hastaların %42,5'i yatağa bağımlıydı ve yaş ortalaması 73,3±20,1 yıl olarak saptandı. Hastaların %42,6'sının demans tanısı mevcuttu. Çalışmadaki bakım verenlerin %35,5'i hastanın bakımını üstlenen tek kişi olduğu belirlendi. Bakım verenlerin verdikleri bakıma bağlı olarak sağlık durumunun %56,7'sinde kötü yönde değiştiği belirlendi. Bakım verenlerin DSÖ yaşam kalitesi ölçeği puan ortalamaları; genel alanda 45,2, fiziksel alanda 50,4, psikolojik alanda 51,3, sağlık alanında 51,8 ve çevre alanda 51,1 olarak bulundu. Ayrıca Pittsburgh Uyku Kalitesi Ölçeği puan ortalaması 7,89 olarak saptandı. Yaşam kalitesi ve uyku kalitesinin; bakım verenin kronik hastalık durumu, gelir durumu, çalışma durumu ve bakım işini üstlenen tek kişi olması ile ilişkili olduğu bulundu (p<0,05). Ancak hastanın yatağa bağımlılık ve demans düzeyi ile ilişkisinin olmadığı saptandı. Kronik hastalığı bulunan, gelir düzeyi düşük, bir işte çalışmayan ve bakımı tek kişi üstlenen bakım verenlerin yaşam ve uyku kalitesi daha kötü olarak saptandı (p<0,05).SONUÇ: Bu çalışmanın sonucunda evde bakım ihtiyacı olan hastalara bakım verenlerin yaşam ve uyku kalitelerinin verdikleri bakım neticesinde olumsuz olarak etkilendiğini saptandı. Özellikle kronik hastalığı olan, gelir düzeyi düşük, herhangi bir işte çalışmayan ve bakım sorumluluğunu tek kişi olarak üstlenen bakım verenlerin yaşam ve uyku kaliteleri daha düşük olduğu görülmüştür. Bu saptamalar ışığında Evde Sağlık Hizmetleri kapsamının bakım verenlerin birtakım ihtiyaçlarını göz önüne alacak şekilde düzenlenmesinin ve özellikle bakım verenlerin psiko-sosyal alanda desteklenmesinin yaşam ve uyku kalitesinin yükseltilmesine yararlı olabileceği düşünülmektedir.ANAHTAR KELİMELER: Evde Sağlık Hizmeti, Yaşam Kalitesi, Uyku Kalitesi, Bakım Veren

OBJECTIVE: Today, due to the progress of medicine, the life expectancy is increasing and the population in need of care is increasing gradually. Home Health Care Services; provides social and psychological counseling in the home and in the acute and chronic stages of the individual's disease, which is in needs of care. In this study, it was aimed to determine the factors and the way in which the quality of life of the caregivers of the patients receiving Home Health Care services were affected.MATERIAL AND METHOD: The descriptive study included patient caregivers who received services from the Ankara Atatürk Education Research Hospital Home Health Unit between October 25, 2017 and February 28, 2018 and agreed to participate in the study. Participation introductory information form, World Health Organization Quality of Life Scale-Short Form and Pittsburgh Sleep Quality Scale applied. For the analysis of the data, SPSS 23.0 package program was used. RESULTS: The study included 141 caregivers. 75.9% of the participants were female and the mean age was 57.3 ± 10.9 years. 73.8% of the caregivers were not working. 42.5% of the patients given care were bed dependent and the mean age was 73.3 ± 20.1 years. 42.6% of the patients had dementia diagnosis. It was determined that 35.5% of the caregivers in the study were the only ones who took care of the patient. It was determined that 56.7% of the health status changed in the worst depending on the care given by the caregivers. The average score of WHO quality of life scales for caregivers; 45.2 in the general area, 50.4 in the physical area, 51.3 in the psychological area, 51.8 in the health area and 51.1 in the surrounding area. The Pittsburgh Sleep Quality Scale average score was also found to be 7.89. Quality of life and sleep quality; the caregiver was found to be associated with chronic illness status, income status, working status and being the only person undertaking care work (p<0.05). However, it was determined that the patient had no relation to bed dependency and dementia level. The quality of life and sleep quality of care in patients with chronic disease, low income level, who do not work in a job and take care of one person was found to be worse (p<0.05). CONCLUSION: As a result of this study, it was found that patient caregivers who need care at home are adversely affected by the care given by their life and sleep qualities. Caregivers who have a chronic illness, a low income level, do not work at all, and who take on care responsibility as the sole person are found to have lower life and sleep qualities. In the light of these determinations, it is thought that the regulation of Home Health Care services in order to take care of some needs of caregivers and in particular the support of caregivers on the psycho-social area may be beneficial for raising the quality of life and sleep.KEY WORDS: Home Care Service, Quality of Life, Quality of Sleep, Caregiver