Abbâsî şehirlerinde imar faaliyetleri (Kuruluşundan Sâmerrâ dönemine kadar M.750-836)

Abstract

Abbâsî Şehirlerinde İmar Faaliyetleri adlı tez çalışmamızda Abbâsî başkenti Bağdat'tansonra bir dönem başkent olan Samerra'nın yapılışına kadar olan dönem içerisinde Abbâsîşehirlerinde ve var olan şehirlerde Abbâsîlerin gerçekleştirdiği imar faaliyetleri elealınmaktadır.Yaklaşık beş yüz yıllık Abbâsî iktidarının 86 yıllık döneminde sivil, askeri ve dinimimariyi kapsayan imar faaliyetleri esas alınmıştır. Çalışmamız kapsamında yeni kurulan birşehrin kuruluşu veya Abbasiler dönemi öncesi kurulan bir şehirdeki imar faaliyetlerini elealırken, kimi zaman inşa kimi zaman tamir ve onarım yönünden yapılan faaliyetlerincelenmiştir. Sekiz Abbâsî halifesi dönemi kapsamında; şehir ve şehirler etrafında gerçekleşenimar faaliyetleri çerçevesinde Abbâsî dönemi şehirleri incelenmiştir. Şehirleri ve şehirlerdeyapılan imar faaliyetlerini ele alırken aynı coğrafyada Abbâsîlerden önce iktidar olmuşEmevîler dönemi İmar Faaliyetleri ile yakınlık, benzerlik ve farklılıkları tespit etmeye çalışıldı.Bununla birlikte Abbasiler döneminde fethedilen yerlerin İslâmi bir şehir modeline tahvil(çevrilme) edilmesi, yeni kurulan bir şehirde İslami bir şehir modelinin ortaya konulmaçabaları, ortaya konulan eserlerle birlikte değerlendirildiğinde Bağdat, sonradan yapılacakbirçok şehrin kurulmasında modeldir. Yeniden kurulan bu şehirlerin, çağdaşı diğer şehirleregöre şehirde yaşayan insanların ekonomik, sosyal, ticari ve kültürel ihtiyaçlarının karşılanması(nitelik) ve nüfus yoğunluğu bakımından üstün olduğu tespit edilmiştir.Anahtar Kelimeler: Abbâsîler, İmar, İslâm Tarihi, İslâm Şehirleri, Irak-Bağdat

This study; called construction Activities in the Abbasid cities, covers the Abbasidreconstruction activities in Abbasid and other cities in the period starting after Baghdad to theconstruction of the capital: Samarra.Construction activities include 86 years of approximate 500 years of Abbasid reigncivilian, military and religious architecture. Through this study, while exploring theestablishment of a new city and architectural activities for cities before the Abbasid era is beingstudied, the activities like reconstruction, repair and restoration works are primary concern.Eight Abbasid caliphate periods are included for the architectural activities around the citiesand their surroundings. The similarities and differences between previous Ummayyad reignarchitecture are compared in reviewing the reconstruction activities. In the light of providedreferences, the cities like Baghdad conquested by Abbasids were intended to be converted toan Islamic urban model, and also implementing this model to the newly constructed cities setprecedent for the new settlements. These new built cities are superior in providing wealth,society, population, trade and cultural attributes when compared with other contemporary citiesof the time.Key words: Abbasids, Construction, Islamic history, Islamic cities, Iraq-Baghdad