Ekonomik güçlükler ve evlilik ilişkisi arasındaki bağlantıların aile stres modeli çerçevesinde incelenmesi

Abstract

Aile Stres Modeline göre, ekonomik güçlükler eşler arasındaki ilişkiyi duygusal stress aracılığıyla olumsuz yönde etkilemektedir. Bu doğrultuda araştırmanın temel amacı, ekonomik güçlükler ile evlilik ilişkisi arasındaki bağlantı ve bu bağlantıda algılanan duygusal sıkıntının aracı rolünü aile stres modeli çerçevesinde incelemektir. Bu amaçla öncelikle ekonomik güçlüklerin ekonomik baskı ve parasal endişeleri ne ölçüde yordadığı araştırılmıştır. Daha sonra ekonomik koşulların nesnel ve öznel değerlendirmelerin aile süreçleri üzerindeki etkileri iki ayrı modelle sınanmıştır. İlk modelde nesnel ölçüm olan ekonomik baskı ile evlilik ilişkisi arasındaki ilişki ve bu ilişkide algılanan duygusal sıkıntının aracı rolü irdelenirken, ikinci modelde öznel ölçüm olan parasal endişeler ile evlilik ilişkisi arasındaki ilişki ve bu ilişkide algılanan duygusal sıkıntının aracı rolü incelenmiştir. Araştırmanın örneklem grubunu, 28-61 yaşları arasında, evli ve Ankara'da yaşayan, 431 evli kadın oluşturmuştur. Araştırmada Demografik Bilgi Formu, Ekonomik Güçlükler İndeksi, Algılanan Duygusal Sıkıntı Ölçeği, Evlilik Doyumu Ölçeği ve Çatışma Taktikleri Ölçeği kullanılmıştır. Araştırmanın amacı doğrultusunda ilk olarak bulgular, toplam aylık gelir ve olumsuz ekonomik olaylardan oluşan ekonomik güçlüklerin, ekonomik baskıyı (kıt kanaat geçim, maddi ihtiyaçlar ve harcamalarda düzenlemeler/kesintiler) ve parasal endişeleri anlamlı olarak yordadığını göstermiştir. Ancak olumsuz ekonomik olaylar ile ekonomik baskının maddi ihtiyaçlar boyutu arasında anlamlı ilişki bulunmamıştır. Araştırmanın ilk modelini sınamaya yönelik olarak yapılan analiz sonuçlarında, ekonomik baskı ile evlilik ilişkisinin doyum ve psikolojik saldırganlık boyutları arasındaki bağlantıda algılanan duygusal sıkıntının tam aracı rol oynadığı görülmüştür. Ayrıca algılanan duygusal sıkıntının ekonomik baskı ile fiziksel saldırı-yaralama arasındaki ilişkiye kısmen aracılık ettiği bulunmuştur. Araştırmanın ikinci modeline ilişkin bulgular, algılanan duygusal sıkıntının parasal endişeler ile evlilik ilişkisinin doyum boyutu arasındaki bağlantıya tam aracılık ettiğini; parasal endişeler ile evlilik ilişkisinin diğer boyutları olan psikolojik saldırganlık ve fiziksel saldırı-yaralama arasındaki bağlantıda ise kısmen aracı rol oynadığını ortaya koymuştur. Genel olarak `aile stres modeli`ni Türk kültüründe sınamaya yönelik çalışmamızın bulguları, anılan modeli desteklemiş ve ilgili alan yazındaki araştırma sonuçlarıyla karşılaştırılarak kültüre özgü farklılıklar açısından irdelenmiştir.

Family Stress Model suggest that economic hardships negatively affects marital relations via couples' emotional distress. Thus the main aim of the current study was to examine mediating role of perceived distress on the link between financial difficulties and marital relations based on Family Stress Model. For this purpose, first, predictor role of financial difficulties on economic pressure and financial concerns. was investigated. Next, economic conditions were assessed using both objective and subjective measures and two models were constituted. Mediating role of emotional distress on the relationship between objectively measured economic pressure and marital relations was examined in the first model; whereas, mediating role of emotional distress on the relationship between subjectively measured financial concerns and marital relations was examined in the second model. Participants of this research were 431 married women living in Ankara, aged between 28 and 61 years. Data was collected by a questionnaire packet consisting demographic data form, the Economic Hardship Index, the Perceived Stress Scale, the Marital Satisfaction Scale, and Conflict Tactics Scale. Results indicated that total income and financial difficulties significantly predicted economic pressure and financial concern. However, the link between negative financial events and material needs, a dimension of economic pressure, was not statistically significant. Findings regarding the first model revealed that perceived emotional distress fully mediated the relationship between objectively measured economic pressure and two dimensions of marital relations; namely, satisfaction and psychological aggression. It was also found that perceived emotional distress partially mediated the relationship between economic pressure and physical assault, dimension of marital relations. Similarly, findings regarding second model showed that perceived emotional distress fully mediated the relationship between subjectively measured financial concerns and marital satisfaction, dimension of marital relations. It was also found that perceived emotional distress partially mediated the relation between financial concern and two dimensions of marital relations; namely, psychological aggression and physical assault. The findings of the current study provide a significant support for the Family Stress Model and its applicability to Turkish culture was discussed.