50 yaş ve üzeri kadınların kolorektal kanserlere yönelik farkındalık durumları ve kolorektal kanser risk faktörlerinin incelenmesi

Abstract

Bu araştırma 50 yaş ve üzeri kadınların kolorektal kanserlere yönelik farkındalık durumlarının ve kolorektal kanser risk faktörlerinin incelenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın örneklemini, Ankara Keçiören Eğitim ve Araştırma Hastanesi'nde 16 Haziran-30 Temmuz 2014 tarihleri arasında Kadın Doğum Polikliniğine başvuran 50 yaş ve üstü 196 kadın oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak, ilgili literatür doğrultusunda geliştirilen ve altı bölümden oluşan Veri Toplama Formu kullanılmıştır. Birinci bölümde sosyo-demografik özellikler, ikinci bölümde obstetrik özellikler, üçüncü bölümde kolorektal kanser risk faktörleri, dördüncü bölümde kolorektal kanser ile ilgili farkındalık ve uygulamalar, beşinci bölümde kolorektal kanser risk faktörleri ile ilgili bilgi düzeyi, altıncı bölümde ise risk sınıflaması bulunmaktadır. Verilerin analizi için; sayı, yüzdelik, ortalama, standart sapma, iki gruplu karşılaştırmalarda; Mann-Whitney U testi, üç ve daha fazla gruplu karşılaştırmalarda Kruskall-Wallis testi, değişkenler arasındaki ilişkilerde; korelasyon analizi veya ki-kare bağımlılık testleri kullanılmıştır. İstatistiksel anlamlılık değeri olarak p<0.05 kabul edilmiştir. Araştırma kapsamında yer alan kadınların yaş ortalaması 57.2±7.9'dur. Kadınların kolorektal kanserden korunmaya yönelik bilgi puanı ortalaması 6.4±3.3 (min=0, max=10)'dür. Kadınların %78.1'i kolorektal kansere yakalanma açısından kendisini riskli görmediğini, %85.7'si kolorektal kanser tarama yöntemleri konusunda bilgi sahibi olmadığını, %93.4'ü tarama yaptırmayı planlanmadığını belirtmiştir. Ayrıca kadınların %81.6'sının vasat, %16.4'ünün orta ve %2.0'inin düşük düzeyde risk grubunda olduğu bulunmuştur. Araştırmaya katılan kadınların; kendisinde ve birinci derece yakınında barsak hastalığı öyküsü olan, kolorektal kanser tarama yöntemleri ile ilgili yeterli bilgisi olmayan, tarama yaptırmayı planlamayan, doktoru tarafından kolorektal kanser tarama önerisi alan, kolorektal kansere yakalanma risk algısı yüksek olan ve kolorektal kanser tarama öyküsü olan grubun kolorektal kanser risk derecesinin daha yüksek olduğu bulunmuştur (p<0.05).Çalışma sonucunda araştırma kapsamına alınan kadınların azımsanmayacak düzeyde kolorektal kanser risk faktörlerini taşımalarına rağmen tarama ve korunmaya yönelik yeterli bilgiye sahip olmadıkları saptanmıştır. Bu anlamda kolorektal kanser risk faktörleri ve taramanın önemine ilişkin ileri epidemiyolojik çalışmalarının yapılması ve topluma sağlıklı yaşam davranışlarını kazandırmak için hemşirelerin danışman rollerini üstlenmesi gerektiği düşünülmektedir.Anahtar Kelimeler: Kolorektal kanser bilgi düzeyi, kolorektal kanser farkındalığı, kolorektal kanser risk faktörleri, kolorektal kanser tarama, 50 yaş ve üzeri kadınlar

Review of Colorectal Cancer Awareness and Colorectal Cancer Risk Factors in Women Aged 50 Years and OverThis study was conducted to review colorectal cancer awareness and colorectal cancer risk factors in women aged 50 years and over.196 women aged 50 years and over who presented to Ankara Keçiören Training and Research Hospital Gynecology Polyclinic between 16 June and 30 July 2014 constituted sample of the study. A data collection form developed in line with the relevant literature and composed of six sections was used as a data collection tool. Section one includes socio-demographic characteristics, section two includes obstetric characteristics, section three includes colorectal cancer risk factors, section four includes colorectal cancer awareness and practices, section five includes level of knowledge on colorectal cancer risk factors and section six includes risk classification. Percentage, mean, standard deviation were used for data analysis, Mann-Whitney U test for two-group comparisons, Kruskal-Wallis test for three-group and multiple group comparisons, and correlation analysis or chi-square test of independence for relationships between variables. Statistical significance value was accepted as p<0.05. Mean age of the women in the study was found to be 57.2±7.9. The mean knowledge score on prevention of colorectal cancer among the women participated in the study was 6.4±3.3 (min=0, max=10). 78.1% of the women stated that they do not consider themselves in the risk group for developing colorectal cancer, 85.7% mentioned that they do not have knowledge on colorectal cancer screening methods and 93.4% stated that they do not intend to undergo a screening. In our study, it was determined that 81.6% of the women were in average, 2.0% were in low and 16.4% were in moderate risk group. Among the women in the study, the risk degree for colorectal cancer was determined to be higher in the group of women who have a personal and close family history of bowel disease, no sufficient knowledge on colorectal cancer screening methods, no intention to undergo screening, received a physician's recommendation for colorectal cancer screening, stated to have a high self-perceived risk of developing colorectal cancer and have a history of colorectal cancer screening (p<0.05).Although the women included in the study have a substantial level of colorectal canser risk factors, it was determined that they do not have sufficient knowledge on screening and protection. Accordingly, it is believed that advanced epidemiological studies should be conducted and the nurses should take consultant roles in order to provide healthy lifestyle behaviors to the society.Key Words: Colorectal cancer knowledge score, colorectal cancer awareness colorectal cancer risk factors, colorectal cancer screening, women aged 50 years and over.