Türkiye`nin jeopolitik gücü için 2000`li yıllardan sonra bölge ülkeleri ile petrol ve doğal gaz ilişkileri

Abstract

Türkiye ülke içi ihtiyaçlarını karşılamak ve enerji koridoru olma yolundaki amaçlarına ulaşmak için 1990'ların başıından beri uğraşmaktadır. SSCB'nin dağılması ve yeni Türki devletlerin ortaya çıkması ile Kafkasya ve Hazar bölgesindeki yerlatı kaynakların boru hatları ile Türkiye'ye ulaştırılması ve buradan Avrupa ülkelerine aktarımı için çeşitli anlaşmalar yapmış aksaklıklar ve sorunlar yüzünden ancak 2000'li yıllar da hedefine ulaşmıştır.Türkiye Petrol İhtiyaçlarını karşılamak için ilk olarak Irak ile Kerkük-Yumurtalık Ham Petrol Boru Hattını faliyete geçirmiş ardından dünyada önemi hızla artan doğal gaz ihtiyacınıda Rusya ile Batı Gaz Hattını faliyete geçirmiştir. İran ile yapılan anlaşma ile İran gazının Türkiye'ye gelmesi sağlanarak ikinci bir doğalgaz kaynak ülke ile Rusya'ya bağlılık oranı azaltılmıştır. 1990'lar da yeni kurulan Türki devletler ile yer altı kaynakları için müzakereler halinde bulunurken ansızın Rusya ile birkez daha anlaşarak Mavi Akım hattıyla Rusya ile 2.Doğal Gaz Boru Hattını faliyete geçmiştir. Bu durum Türki devletleri hayal kırıklığına uğratmış olsa bile 2000'li yıllarda Azerbaycan-Kazakistan-Türkmenistan ile anlaşmalar yapılarak dünyada çok ses getiren Baku-Tiflis-Ceyhan Ham Petrol Boru Hattı(BTC-HPBH) ile Bakü-Tiflis-Ceyhan Doğal Gaz Boru Hatlarını(BTE-DGBH) devreye sokmuş ve Kazak Petrol ve Doğal Gaz kaynakları ile Türkmen gazı projeye entergre edilmiştir.İran gazından sonra Azerbaycan-Kazakistan-Türkmenistan petrol ve doğal gazlarının Türkiye'ye gelmesi ile büyük bir avantaj elde eden Türkiye, Enerji ihtiyacı fazla olan Avrupaya ulaştırmak için projeler yapmış ve bu projeler AB tarafından destek görmüştür. İlk önce NABUCO planlanmış ancak Rusya'nın araya girip projenin başlaması ve faaliyete girmesini engellemiş olsa bile. Türkiye-Yunanistan arasında Doğal Gaz Boru Hattı anlaşması yapılmış ve Türkiyeden AB ilk gaz sevkiyatı başlamıştır. Projeye sonradan dahil olan İtalya ile İran'dan gelecek olan doğal gaz Türkiye-Yunanistan-İtalya rotasını izleyerek AB doğalgaz dağıtım santrallerine kadar ulaşmış olacaktır.Türkiye Rusyanın bütün engellemelerine karşı NABUCCO projesini faaliyete geçirmeye çalışmaktadır. Azerbaycan-Kazakistan-Türkmenistan doğal gazlarının ve sonradan projeye destek olacaklarını ileten Irak Doğal Gaz Boru Hattı, Mısır, Cezayir, Nijerya ve Katar'dan LNG şeklinde gemiler ile gelecek olan doğal gazlar ile hem dünyada en değerli enerji koridoru haline gelecek hemde bu nakil hatları sayesinde ülke ekonomisine büyük kaynaklar sağlanmış olacaktır. Bu şekilde AB'de kaynaklarını çoğaltarak Rusya'ya olan bağımlılığını azaltmış durumuna gelecektir.Küresel enerji koridoru olma yolunda ilerleyen Türkiye aynı zamandan ülke içinde kullanım için petrol ve doğal gaza ihtiyacı yüksek olan bir ülkedir. Enerjide %70 dışa bağımlı olan Türkiye, bu açığı kapatmak için Nükleer santral ihaleleri yaparak enerji ihtiyacında dışa bağımlılık oranını düşürmeyi planlamaktadır. Sadece Nükleer santraller ile değil günümüz enerji kaynaklarından Yenilenebilir enerji kaynaklarına da yatırımlar yaparak, gerek rüzgar enerjisi potansiyeli gerek güneş enerjisi potansiyeli bakımından zengin konumunda olan Türkiye, yapılan yatırımlar ile hem rüzgar enerjisi hemde güneş enerjisinden ve diğer yenilenebilir enerji kaynaklarından faydalanılarak ülke içi kullanılan enerjiye kaynak sağlanarak dışa bağımlılık oranı azaltmayı planlamaktadır.Anahtar Sözcükler: İran Türkiye İlişkileri, Jeopolitik, Jeostratejik, Petrol Boru Hattı, Doğal Gaz Boru Hattı, BTC, BTE, NABUCCO, Nükleer Enerji, Yenilenebilir Enerji Kaynakları, Rüzgar Enerjisi, Günej Enerjisi

Turkey has been trying to cover its domestic needs and reach its aims of being an energy corridor since early 1990s. By the fall of USSR and immense of the new Turkic republics, though Turkey has made some agreements to carry the underground resources of The Caucasian and The Caspian region to Turkey via pipe lines, due to some problems, Turkey could achieve this by 2000s. Turkey, for to cover its oil need, first took into operation the Kirkuk -Yumurtalık Crude Oil Pipe Line of Iraq, then took into operation the Western Gas Line of Russia to provide the its increasing demand of gas. The agreement made with Iran to deliver the Iranian gas to Turkey, reduced the indepence to Russia for providing gas. In 1990s, while the negotiations were being carried with the newly established Turkic republics for the underground resources of those countries, Turkey suddenly once more agreed with Russia for the Blue Stream Line, and thus 2. Gas Pipe Line with Russia was taken into operation. Although the Turkic Republics were disappointed by this situation, in 2000s some agreements were made with Azerbaijan-Kazakhstan-Turkmenistan and Baku - Tbilisi - Ceyhan crude oil pipe line and Baku- Tbilisi - Ceyhan gas pipe line were taken into operation that integrated the Kazakh oil and gas resources along with the Turkmen gas into the project. Together with the delivery of the Azerbaijan-Kazakhstan-Turkmenistan oil and gas resources after the Iranian gas, Turkey gained great advantages and made some projects supported by EU to convey this new resources to European countries that have a need and lack for energy. First NABUCO was planned but Russia prevented the project to start. Gas pipe line agreement between Turkey and Greek was made and thus the first delivery of gas from Turkey to EU was started. The gas that is going to come from Italy an Iran, who joined project later, will be reaching the gas distribution centrals of EU via the route of Turkey – Greece – Italy. Turkey is trying to start the NABUCCO project despite all the preventions of Russia. Turkey is going to gain huge economical resources and will be the most valuable energy corridor with the Azerbaijan-Kazakhstan-Turkmenistan gas; along with Iraqi Gas Pipe line, Egypt, Algeria, Nigeria and Qatar gas who declared that they are going to contribute the project whose gas will be transported by ships. Thus EU will decrease its dependence to Russia by multiplying its energy resources. Turkey, taking huge steps on the way of being a global energy corridor, also has a high demend of oil and gas for domestic uses. Turkey plans to reduce its energey dependance to non-domestic resources, that is 70% of its needs, by holding nuclear power plant tenders. Turkey also intends to reduce its non-domestic energy dependence by investing not only on nuclear power plants but also on renewable energy resources, as Turkey has a rich potential of wind and solar energy. Through this investments on solar and wind energy new resources will be supplied for domestic energy needs, and this will reduce the non-domestic independence rate.Key Words: Iran Turkey Relations , Jeopolitical, Jeostrategical, Oil Pipe LinePetrol, Gas Pipe Line, BTC, BTE, NABUCCO, Nuclear Energy, Renewable Energy Resources, Wind Energy, Solar Energy