E vitamini ve Estradiol`ün kas performansı, antioksidan savunma ve egzersize bağlı olarak gelişen kas hasarı ile lipit peroksidasyonu üzerine etkileri

Abstract

ÖZET Çalışmaya düzenli menstruel siklusa sahip olan sağlıklı ve sedanter 18 denek gönüllü olarak katıldı. Rastgele 2 gruba ayrılmış olan deneklerden E vitamini (E vit) grubuna (n=10) dahil olanlar ortalama 42 gün süreyle 300mg/gün E vit kullanırken, plasebo (P ) grubuna (n=8) dahil olan denekler aynı zaman dilimi içerisinde plasebo ilaç kullandılar. Preovulatuar (11-15 gün) ve mens (1-3 gün) test dönemlerinde gönüllüler maksimallerinin % 50'si şiddetinde bir yüke karşı bisiklet ergometresinde egzersiz yaptılar. Bisiklet egzersizini takiben izokinetik dinamometrede dominant diz ekstansörleri için 60°/saniyelik açısal hızda maksimal konsantrik piktorklannın %50'sine inene kadar maksimal konsantrik-eksentrik kombine kasılmalar içeren ve aralarda 1 dakika istirahatin verildiği 3 setlik tüketici bir egzersiz uygulandı. Egzersiz öncesi ve sonrası alınan kan örneklerinde kas hasarını belirlemek için aspartat transaminaz (AST), laktik asit dehidrogenaz (LDH), kreatin kinaz (CK), lipit peroksidasyonunu değerlendirmek için malondialdehit (MDA) ve LDL'nin oksidasyona direncini gösteren LDL gecikme zamanı (lag time), antioksidan savunmayı değerlendirmek için ise süperoksit dismutaz (SOD) ve glutatyon peroksidaz (GPx) enzim düzeyleri tespit edildi. Egzersiz öncesi alınan kan örneklerinde deneklerin E vitamini ve hormon düzeyleride belirlendi. Kassal 84performans tüketici izokinetik egzersizdeki konsantrik ve eksentrik toplam iş değerleri, yorgunluğa kadar yapılan kasılmaların sayıları ve süreler göz önüne alınarak değerlendirildi. Her iki grupta da mens dönemi ile karşılaştırıldığında preovulatuar dönemdeki estradiol düzeyleri istatistiksel anlamlı yüksekti (p<0.001). E vitamini düzeyi 42 günü takiben E vit grubunda ortalama %42'lik bir artış gösterirken (p<0.001), P grubunda preovulatuar dönemde %7'lik bir azalma (p<0.05) ve mens döneminde istatistiksel anlamlı olmayan %6'lık bir artış gösterdi. Her iki grupta preovulatuar ve mens test dönemlerinde tüketici egzersizleri takiben kas hasarını incelediğimiz parametrelerde istatistiksel anlamlı artışlar gözlemlenmesine karşın E vitamini ve estradiol tek ve kombine etkileri varyans analizi ile değerlendirildiğinde istatistiksel anlamlı farklılıklar tespit edilemedi. Benzer bir karşılaştırmada E vitamini ve estradiol'ün kassal performans üzerine anlamlı bir etkisi olmadığını tespit ettik. Lipit peroksidasyonunu değerlendirdiğimiz parametrelerden MDA düzeylerini icelediğimizde P grubunun mens döneminde egzersiz sonrasında istatistiksel anlamlı bir azalma ( p<0.05) dışında anlamlı bir değişiklik gözlemlenmedi. LDL lag time değerleri ise her iki grupta estradiol'ün düşük olduğu mens döneminde istatistiksel anlamlı olarak azaldı (E vit mens p<0.01, P mens p<0.05). Antioksidan savunmayı değerlendirmede kullandığımız enzimlerden SOD'ın egzersiz sonrası aktivitesi her iki grupta da egzersiz sonrası istatistiksel olarak anlamlı azalırken bu azalmalar estradiol'ün düşük olduğu mens dönemlerinde daha belirgindi (E vit mens p<0.001, P mens p<0.001). Benzer şekilde GPx enzim aktiviteleri her iki grupta estradiol'ün düşük olduğu 85mens dönemlerinde egzersizlerden sonra istatistiksel anlamlı olarak azaldı (E vit mens, p<0.01, P mens p<0.05). Sonuç olarak çalışmamızın bulguları ışığında; estradiol ve E vitamininin birlikte ve tek başına yorgunlukla ilgili kas performansı ve hasarı üzerine etkisi olmadığı buna karşın estradiol'ün antioksidan savunma üzerine pozitif etkisi olduğu yorumunu yapmak olasıdır. Bulgularımız ve yorumumuzun bu çalışmada kullanılan egzersiz modeli ve sedanter bireylere özgün olduğu gerçeğini göz ardı etmemek gerekir. 86