Sinema salonlarının dönüşümü: İzmir örneği

Abstract

Sinema, 19. yüzyılın sonlarından bu yana, içinde yaşadığı toplumun sosyo-ekonomik, kültürel, siyasal ve teknolojik gelişmelerine bağlı olarak değişen, kimi zaman ise içinde bulunduğu toplumu dönüştüren bir sanat dalı olmuştur. Yapım, dağıtım ve gösterim süreçlerinden oluşan sinemanın, gösterim halkasını oluşturan sinema salonları da içinde yaşadığı toplumda meydana gelen kırılma noktalarına paralel olarak bir değişim ve dönüşüm göstermiştir. 1980 sonrası tüm dünyada olduğu gibi Türkiye'de de kabul görmeye başlayan neoliberal politikalardan sinema sektörü ve sinema salonları da etkilenmiştir. 1989 yılında yürürlüğe giren 32 Sayılı Karar ile birlikte Amerikan dağıtım firmaları Türkiye'ye gelmiş ve sinema salonları bölünmeye başlamıştır. Özellikle 2000'li yıllardan sonra ise semt sinemaları yavaş yavaş kapanmış, yerlerini AVM içerisinde bulunan sinemalara bırakmaya başlamışlardır.Bu tez çalışmasında, 1989 yılında yürürlüğe giren 32 Sayılı Karar ile birlikte İzmir'deki sinema salonlarının nasıl etkilendiği konusu o dönemde sinema salonu sahipliği yapmış ya da sinema salonlarında çalışmış 12 kişiyle sözlü tarih görüşmesi yapılarak ele alınmıştır. Yapılan görüşmeler, İzmir sinema sektörü çalışanları, 1989 öncesinde İzmir'de sinema sektörü ve sinema salonlarının durumu, 1989 yılında çıkan 32 Sayılı Karar ve İzmir'de sinema salonlarının bölünmeye başlaması ve 2000'li yıllardan sonra İzmir'de sinema sektörü ve sinema salonlarının durumu olmak üzere toplam 4 ana kategoride değerlendirilmiştir. Çalışmanın sonucunda sinema salonlarının bölünmeye başlamasının altında yatan nedenler ortaya konmuş, 1989 yılı ve dijitalleşmeyle birlikte sinema salonlarında yaşanan değişim ve dönüşümler değerlendirilmiştir.Anahtar kelimeler: Sinema, Sinema Salonları, İzmir Sinemaları, Sözlü Tarih

Cinema, since the end of the 19th century, became an art, depending on socio - economic, cultural, political and technological developments of the society which lived in, and sometimes transforming the society of which is included. Movie theaters, that are forming the impression in society, of cinema which consists of production, distribution and representation processes, also displayed changes and transformations in parallel with the break points in the society which lived in. Cinema sector and movie theaters are also affected by neoliberal policies that began to be widely accepted in Turkey as it is in the whole world after 1980. American distribution companies have come to Turkey and movie theaters began to split with Decree No. 32 which came into force in 1989. The neighborhood movie theaters closed gradually and began to leave their place to the movie theaters located in the shopping center locations especially after the 2000s.In this thesis, the transformation of the movie theaters in Izmir, which is affected from Decree No. 32 holding good in 1989, has been studied via 12 oral interviews by people who had worked in movie theaters of Izmir. The interviews have been evaluated by four main categories. The categories consist of; the people working in the cinema sector, the position of the cinema and movie theaters of Izmir before 1989, Decree No. 32 coming into force in 1989 and the beginning of division of Izmir's movie theaters, and the condition of cinema industry and the movie theaters in Izmir after 2000s. At the end of the study the reasons of movie theaters's divisions has been considered, and the change and transormation after 1989's policy changes and digitalization have been evaluated.Keywords: Cinema, Movie Theaters, Movie Theaters of Izmir, Oral History