Son dönem Bulgaristan göçünü yaşayan yetişkinlerde travmanın etkilerinin kuşaklararası aktarımı: duygu düzenleme güçlüğünün, aile işlevselliğinin ve temel varsayımların rolü

Abstract

Bu çalışmada, 1989 yılında Bulgaristan'dan Türkiye'ye zorunlu göçle gelen kadınların göçle ilgili travmatik yaşantılara maruziyetleri ve olaydan etkilenme düzeyleri ile ikinci kuşaktaki bireylerin genel psikolojik sağlıkları ve temel varsayımlarının ilişkisi incelenmiştir. Bu amaçla, 170 kadın ve onların yetişkin dönemdeki çocukları olmak üzere toplam 340 katılımcıdan veri toplanmıştır. Veriler, anneler için Travmaya Maruziyet Ölçeği, Olayların Etkisi Ölçeği-R ve Duygu Düzenleme Güçlüğü Ölçeği; ikinci kuşak için ise Kısa Semptom Envanteri, Dünyaya İlişkin Varsayımlar Ölçeği ve Ailede Koruyucu Etkenler Ölçeği aracılığıyla toplanmıştır. Bulgular, annelerin travmaya maruz kalmaları ile ikinci kuşaktaki bireylerin psikolojik belirtilerinin ilişkili olduğunu göstermiştir. Annelerin göç sonrasında yaşadıkları `aşırı uyarılma` belirtilerinin, ikinci kuşaktaki bireylerin psikolojik sağlıklarını olumsuz etkilediği görülmüştür. Ayrıca anneleri düşük ve yüksek düzeyde olaydan etkilenmiş olan ikinci kuşaktaki bireylerin anksiyete belirtileri açısından farklılaştığı görülmüştür. Anneleri yüksek düzeyde olaydan etkilenmiş olanlar, düşük düzeyde etkilenmiş olanlara göre daha fazla anksiyete belirtisi sergilemektedirler. İkinci kuşaktaki bireylerin psikolojik sağlığını olumlu yönde etkileyen değişkenlerin ise ailedeki stres faktörlerinin az olması, ailenin uyuma yönelik değerlendirme yapabilme düzeyi, kişinin dünyaya ilişkin temel varsayımları (dünyanın iyiliği ve kendilik değeriyle ilgili) olduğu görülmüştür. Annelerin göç sonrası sergiledikleri `kaçınma` belirtilerinin, ikinci kuşaktaki bireylerin temel varsayımlarını korumak açısından işlevsel olduğu görülmüştür. Temel varsayımları etkileyen diğer değişkenlerin, annelerin duygu düzenleme becerilerinin açıklık alt boyutu, ailenin uyuma yönelik değerlendirme yapabilme düzeyi ve kişilerin kendilerine ilişkin olumsuz benlik değerlendirmeleri olduğu görülmüştür. Dünyadaki göç hareketlerinin hız kesmeden devam etmesi ve bu yaşantıların sonraki kuşakları da olumsuz etkileme potansiyeli taşıması çerçevesinde bulgular tartışılmış ve göç yaşantılarının olumsuz etkilerinin en aza indirilmesine yönelik önerilerde bulunulmuştur.

In this study, it was examined relationship between exposures to traumatic experiences and exposure levels of women who forced migration from Bulgaria to Turkey in 1989, and psychological wellbeing and basic assumptions of individuals in second generation. For this purpose, the data was gathered from 340 participants including 170 mothers and their 170 children in adulthood. The process of data collection was conducted by using Traumatic Exposure Scale, The Impact of Event Scale-Revised, and Difficulties in Emotion Regulation Inventory for the mothers and Inventory of Family Factors, World Assumptions Scale, and Brief Symptoms Inventory for their children in adulthood. The findings showed that mothers' traumatic exposures related to psychological symptoms of individuals in second generation. It was found that mothers' `over-arousal symptoms` affected negatively psychological wellbeing of the individuals in second generation. In addition, individuals in second generation whose mothers affected from the migration at low and high levels differed in anxiety symptoms. It was found that the children whose mothers affected from the migration at high level had more anxiety symptoms than the children whose mothers affected from the migration at low level. It was also found that the variables that influence positively on psychological wellbeing of individuals in second generation were the low stress factors in the family; family's adaptive appraisal level, individual's basic assumptions about the world (about benevolence of the world and self-worth). The mothers' `avoidance` symptoms after the migration were discovered to be functional in terms of maintaining the basic assumptions of individuals in second generation. The other variables that affected the basic assumptions were found to be `openness` dimension of emotion regulation skills of mothers, family's adaptive appraisal level, and individuals' negative self-assessments. The findings were discussed in the light of constantly continuation of migration movements in the world and the potential negative effects for next generation. Finally, some recommendations about minimizing negative effects of migration experiences were addressed.