Cizre ilçesi topraklarının tekstür ve su tutma özelliklerinin değerlendirilmesi

Abstract

Dünyadaki hızlı nüfus artışına bağlı olarak, gıda ihtiyacı da artmaktadır. Nüfusun yeterli ve sağlıklı beslenme ihtiyacının karşılanması amacıyla tarımsal üretimin artırılması büyük önem arz etmektedir. Bu durum, toprak ve su kaynaklarının korunması ve uygun düzeyde kullanılmasını daha da elzem kılmaktadır. Geleneksel tarım üretim metotlarından, modern tarım üretim metotlarına geçmek için toprak özelliklerinin bilinmesi gerekmektedir. Bu amaçla, Şırnak İli Cizre İlçesi topraklarının Tekstürü, organik madde miktarı ve su tutma özellikleri değerlendirilmeye alınmıştır. Şırnak İli sınırları içinde bulunan Ilısu Barajının bitmesi ile Cizre İlçesi tarım toprakları da suyla buluşacaktır. Sulamanın, optimum düzeyde ve randımanlı olarak yapılması ve yanlış sulamadan kaynaklı toprak tuzluluğunun önlenmesi için tarımsal sulamaya başlamadan önce toprağın tekstürü, organik madde miktarı ve tarla kapasitesi ile daimi solma noktalarının belirlenmesi gerekmektedir. Tarla kapasitesi ve solma noktası ile yarayışlı su değerlerinin doğrudan ilişkili olduğu tekstür sınıfı ile organik arasındaki ilişkiyi ve regresyon eşitliklerini ortaya koymak için Cizre İlçesinin 13 köyden farklı yerlerden alınan 100 adet toprak örneğinin tekstürü, organik madde ile su tutma özellikleri ve aralarındaki ilişkiler incelenmiştir. Örneklerin; su tutma kapasiteleri, organik madde ile bünye ilişkileri incelenmiştir. Yapılan analizler sonucunda %kum 21,12-72,40, %kil 11,60-59,60, %silt 2,00-38,00 arasında; su tutma kapasiteleri ise %TK 15,87-41,76, %SN 9,55-30,33 arasında, %yarayışlı su 2,51-16,05 arasında olduğu; ortalamaları da %kum 39,40, %kil 42,21, %silt 18,52, %TK 30,69, %SN 23,00 ve %YS 7,69 olduğu, %Organik madde miktarı 1,08-5,68 arasında değiştiği, ortalamaları da %2,72 olduğu tespit edilmiştir.Yapılan regresyon analizi sonuçlarına gör kum ve kil içeriğinin hem tarla kapasitesi hem de solma noktası ile ilişkili olduğu görülmüş olup. R2 değerleri 0,624- 0,773 arasında değişmiştir. Silt içeriği için elde edilen R2 değerleri önemsiz bulunmuştur. Fraksiyonların yarayışlı su miktarı ile ilişkisi önemsiz bulunurken aynı şekilde organik madde içeriğinin de su tutma özellikleri ile arasında bir ilişki elde edilememiştir. kum ve kil içeriklerinin bağımsız değişken olarak kullanıldığı çoklu regresyon analizlerinde ise tarla kapasitesi için her iki değişkenin kullanılması anlamlı bulunmuş olup R2 değerleri 0,808 olarak belirlenmiştir. Elde edilen sonuçlar tarla kapasitesi ve solma noktası değerlerinin tahmin eşitlikleriyle elde edilebileceğini ortaya koymuştur. Ayrıca elde edilen datalar yörede tarımsal faaliyetlerde mutlaka göz önüne alınması gereken bilgileri üreticilere sağlamış olacaktır.Anahtar Kelimeler: Toprak, tekstür, tarla kapasitesi, solma noktası, yarayışlı su, Cizre, Şırnak.

Due to rapid population growth in the world, food need also increases. Increasing agricultural production in order to meet the adequate and healthy nutrition needs of the population is of great importance. Therefore, it is essential that soil and water resources are protected and used appropriately.It is necessary to know the properties of the soil in order to move from traditional farming methods to modern agricultural practices. For this purpose; the texture, organic matter content and water retention characteristics of the Cizre district of Şırnak province were evaluated. As Cizre district soils will have water with the completion of the Ilisu Dam in Şırnak province. in order to have the optimum and efficient level of irrigation and to prevent soil salinity stemming from improper irrigation; soil texture, organic matter amount and field capacity and permanent wilting points should be determined before starting agricultural irrigation. In order to determine the relationship between the organic and textural properties, which the field capacity and wilting point available water supply values are directly related and the regression equations, the texture of 100 soil samples taken from 13 different villages of Cizre district and the water holding properties with organic matter and the relations between them were investigated. The relationship between water holding capacities, organic matter and the structure was examined. The results revealed 21.12-72.40 % for sand, 11.60-59.60 % for clay, 2.00-38.00 % for silt. The water holding capacities were between 15.87-41.76 %, SN 9.55-30.33 %, the available water supply between 2.51-16.05 %, while the means were 39.40 % for sand, 42.21 % for clay, 18.52 % for silt. TK was 30.69 %, SN was 23.00 % and YS was 7.69 %. As for the organic matter amount, it varied between 1.08-5.68% and the average was determined as 2.72 %.According to the results of regression analysis, both sand and clay contents were found to be related with field capacity, and wilting point and the R2 values were between 0.624-0.773. The R2 values obtained for the silt content were insignificant. The relationship of the fractions with the amount of available water supply was insignificant; likewise, the organic matter content did not correlate with the water retention properties. In the multiple regression analysis, in which sand and clay contents were used as independent variables, both variables were found to be significant to be used for field capacity and R2 values were determined as 0.808. The results obtained indicate that field capacity and wilting point values can be obtained by estimation equations. In addition, the data obtained will provide the producers with the information that must be taken into account in the agricultural activities.Keywords: Soil, texture, field capacity, wilting point, available water supply, Cizre, Şırnak.