Hizmet sektöründe çalışanların kişilik özelliklerine göre işle bütünleşme düzeylerine ilişkin bir araştırma

Abstract

Bu araştırmada, Ankara ilinde doktor, öğretmen ve bankacı olarak çalışanların kişilik özelliklerinin işle bütünleşme ve işle bütünleşmenin iş doyumu, işten ayrılma niyeti ve örgütsel vatandaşlık davranışı üzerindeki etkisinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Ayrıca kişilik özellikleri ile işle bütünleşme arasında olumlu duygulanım ve işkolikliğin aracı değişkenler olup olmadıkları da saptanmaya çalışılmıştır. Araştırmanın diğer bir amacı ise Ankara ilinde kamu ve özel sektörde doktor, öğretmen ve bankacı olarak çalışanların işle bütünleşme, kişilik, işkoliklik, olumlu duygulanım, örgütsel vatandaşlık davranışı, işten ayrılma niyeti ve iş doyumu düzeylerinin farklılaşıp faklılaşmadığının belirlenmesidir. Bu amaçlar çerçevesinde kamu ve özel sektörde doktor, öğretmen ve bankacı olarak çalışanlara (N=360) kişisel bilgi formu, UWES-TR, BFKÖ, Work-BAT-TR, PANAS, İANÖ, ÖVD-TR ve MSQ-TR ölçekleri uygulanmıştır. Korelasyonel analizlerin sonuçlarına göre kişilik özelliklerinden duygusal dengesizlik, özdisiplin ve deneyime açıklığın işle bütünleşmeyi yordayan önemli değişkenler oldukları bulunmuştur. Deneyime açıklık ile işle bütünleşme arasındaki ilişkide işkoliklik ve olumlu duygulanımın tam aracı değişken oldukları belirlenmiştir. Özdisiplin ile işle bütünleşme arasındaki ilişkide ise sadece olumlu duygulanımın tam aracı değişken olduğu saptanmıştır. Karşılaştırmaya dayalı analizlerin sonuçlarına göre öğretmenler işle bütünleşme, dışa dönüklük, uzlaşılabilirlik, özdisiplin, deneyime açıklık, işkoliklik, olumlu duygulanım, vicdanlılık, nezaket ve iş doyumu açısından diğer meslek gruplarıyla karşılaştırıldığında en yüksek puanları almışlardır. Bankacılar duygusal dengesizlik, diğerkâmlık, centilmenlik, sivil erdem ve işten ayrılma niyeti açısından diğer meslek gruplarıyla karşılaştırıldığında en yüksek puana ulaşmışlardır. Doktorlar ise sadece olumsuz duygulanım açısından diğer meslek gruplarına göre en yüksek puana sahip olmuştur. Bu bulgular, daha önce yapılan araştırma ve kuramsal yaklaşımlar çerçevesinde tartışılmıştır.

In this study it was aimed to determine the effect of personality traits on job engagement and the effect of job engagement on job satisfaction, organizational citizenship behavior and intention to leave of the doctors, teachers and bank employees working in Ankara. In addition it was aimed to find out whether positive affect and workaholism were the mediator variables of the relationship between personality traits and job engagement. Another aim of this study was to reveal if job engagement, personality, workaholism, positive effect, organizational citizenship behaviours and intention to leave levels of the doctors, teachers and bank employees working in public and private sector in Ankara differs or not. Within the framework of the aims mentioned, a personal information form, UWES-TR, BFKÖ, Work-BAT-TR, PANAS, İANÖ, ÖVD-TR and MSQ-TR scales were utilized to gather data from the doctors, teachers and bank employees (N=360) working in public and private sector in Ankara. According to the results of the correlational analyses, the personality traits neuroticism, conscientiousness and openness to experience were found to be the significant predictors of job engagement. As for the relationship between openness to experience and job engagement, workaholism and positive effect were found to be the full mediating variables. Meanwhile only positive effect was determined as a significant mediator of the relationship between conscientiousness and job engagement. According to the results of the comparison analyses, when compared to the other occupational groups, teachers had the highest scores with regard to job engagement, extraversion, agreeableness, conscientiousness (personality trait), openness to experience, workaholism, positive affect, conscientiousness (organizational citizenship behaviour dimension), courtesy, and job satisfaction. Furthermore, bank employees got the highest scores in neuroticism, altruism, sportsmanship, civic virtue and intention to leave compared to other occupational groups. On the other hand, doctors received the highest score compared to other occupational groups only in terms of negative effect.The findings mentioned above were discussed in line with the previous researches and theoretical approaches.