A Shape grammar model for Anatolian madrasah architecture

Abstract

ÖZET ANADOLU MEDRESELERİ MİMARİSİ İÇİN BİR BİÇİM GRAMERİ MODELİ Senem Tekin İç Mimarlık ve Çevre Tasarımı Bölümü Yüksek Lisans Tez Yöneticisi: Y. Doç. Dr. Mesut Göktepe Tez Yöneticisi: Dr. Burcu Şenyapılı Nisan 1999 Bu tez varolan yapıların tasarım çalışmalarının incelenmesinde ve yeni tasarımların üretilmesinde uygulama araçlarının rolünü ve potansiyelini araştırmaktadır. Bu çalışma ile gösterilmek istenen, bir kompozisyonu oluşturan temel gramer kurallarının benzer tasarım örnekleri analiz edilerek tanımlanabilmesi ve çıkarılan bu kurallara dayanılarak yeni tasarımların üretilmesini sağlamaktır. Bu çalışma XII ve XIII. yüzyılda inşa edilen ve morfolojik benzerlikler gösteren Anadolu medreseleri ile sınırlı tutulmuştur. Kuran (1969) ve Sözen'in (1970, 1972) yaptığı çalışmalarının incelenmesi ile yapılan bir ön değerlendirmeden sonra, ilk aşamada plan kompozisyonunu oluşturan ortak elemanlar araştırma bünyesinde tanımlanmıştır. Anadolu medreselerinin plan tiplerine ilişkin bir sınıflandırma varolan çalışmaların ışığında zenginleştirilmiştir. Avlu, eyvan, ve odalar gibi planı oluşturan ana elemenlarm yerleşimi bu sınıflandırmada önemli bir etkendir. Daha sonraki aşamada, belirlenen ortak plan elemanları ve bunların mekansal ilişkileri göz önünde bulundurularak Anadolu medreselerinin plan semasım üretebilecek kuralların saptanmasına geçilmiş ve bir biçim grameri modeli tanımlanmıştır. Son aşamada, Anadolu medreseleri için üretilen biçim grameri sisteminin sunumu için AutoLisp proglamlama dili kullanılarak basit bir model geliştirilmiştir. Biçim grameri sisteminin bilgisayar destekli tasarım ortamında gerçekleştirilme sebebi farklı Anadolu mederese tasarımlarını üreten kuralları uygulamak için otomatik bir mekanizma sunmasıdır. Bu tip uygulama araçları objelerin kolaylıkla ve esneklikle biçimlenmesini sağlayarak pek çok düzenlemenin yaratılmasında yardımcı olurlar. Anahtar kelimeler: Biçim Grameri, Anadolu Medreseleri, AutoLisp, Mimari Dil, Bilgisayar Destekli Tasarım (BDT). IV

ABSTRACT A SHAPE GRAMMAR MODEL FOR ANATOLIAN MADRASAH ARCHITECTURE Senem Tekin M. F. A. in Interior Architecture and Environmental Design Supervisor: Assist. Prof. Dr. Mesut Göktepe Supervisor: Dr. Burcu Şenyapılı April, 1999 This thesis explores the role and potential of computational tools in the analysis of an existing corpus of work and synthesis of new designs. The research would like to demonstrate that, the basic grammar rules underlying the composition can be described by analyzing a set of similar designs, and new designs can be derived based on the extracted rules. Examples of Anatolian madrasahs from Anatolian region of Turkey have been chosen as a research corpus. The body of research is limited to Anatolian madrasahs that were built in the period of XII and XIII centuries having morphological similarities. After an initial evaluation of the material gathered from Kuran (1969) and SBzen (1970, 1972), in the first step, common features in plan composition are described within a research body. A classification for the plan types of the madrasahs is established. The location of main components like court, iwan(s), and other rooms are a major factor at the classification stage. The next step is the introduction of a shape grammar system for generating the plan layouts of Anatolian madrasahs through a number of rules by using the main plan components and their spatial relations. In the final step, a simple interpreter is developed by using the programming language AutoLisp for the representation of the shape grammar system for Anatolian madrasahs. The shape grammar system is realized in computer-aided design (CAD) environment to present an automated mechanism for generating different designs of Anatolian madrasahs through these rules. Such computational tools provide easy and flexible manipulation of objects so that many compositions can be created. Keywords: Shape Grammars, Anatolian Madrasahs, AutoLisp, Architectural Language, Computer-Aided Design (CAD). Ill