Tuhfetü`l-Garîb Netîce-i Dil-Firîb (İnceleme-metin-dizin)

Abstract

`Tuĥfetü'l-Ġarįb Netįce-i Dil-Firįb`, Monla Ali Bin Süleyman hattıyla 1731 yılında istinsah edilmiştir. Bu eser, Bursa Yazma ve Eski Basma Eserler Kütüphanesi Kurşunlu kısmında kayıt numarası 144, mikrofilm arşiv numarası 941 olarak kayıtlıdır. Başka bir nüshası tespit edilemeyen eser, 187 varak ve 23 satırdan oluşmaktadır. Ayrıca eserde bir de harita mevcuttur. Kütüphane katoloğunda müellifin adı Ahmed Hamdi olarak kayıtlıdır. Ancak bu ismin müellif olmadığı eserin sahiplerinden biri olduğu düşünülmektedir.Çalışmanın giriş bölümünde; çalışmanın konusu ve amacı, eserin künyesi, muhtevası, Türk tarihi ve edebiyatı açısından yeri ve önemi, eserin hazırlanmasında kullanılan yöntem hakkında bilgiler verilmiştir. 18. yüzyıl Türkçesinin daha iyi bir şekilde ortaya konulabilmesine katkı sağlamak amacıyla eserin imlası, ses ve yapı bilgisi incelenmiştir. İmla bölümünde öncelikle, eserdeki ünlülerin ve ünsüzlerin başta, ortada ve sonda nasıl yazıldıkları belirtilmiştir. Ayrıca ünsüzlerin kalın ve ince sıraya göre yazılışları gösterilmiştir. Ses bilgisi bölümünde; ünlü-ünsüz uyumlarına ve fonetik hadiselere yer verilmiştir. Biçim bilgisi başlığı altında ise; türetme ekleri, tür değiştirici ekler, işletme ekleri, kategori ekleri, sıfatlar, zamirler, zarflar ve edatlar örneklendirilmeye çalışılmıştır. Metin bölümünde `Tuĥfetü'l-Ġarįb Netįce-i Dil-Firįb`in çeviri yazılı metni verilmiştir.Dizin bölümünde, `Cibakaya 2.2` dizin programından yararlanılarak metindeki kelimelerin alfabetik sıraya göre dizini oluşturulmuştur. Eserin söz varlığını ortaya koymak ve 18. yüzyıl Türkçesinin söz varlığına katkı sağlamak için yaklaşık olarak 7110 madde başlı söz dizini hazırlanmıştır. Dizindeki kelimelerin hepsi, metindeki sayfa ve satır numarası ile numaralandırılmıştır.Dizin bölümünden sonra ise, kişi ve yer adları dizini de oluşturulmuştur.Eserin sonunda; sonuç bölümüyle birlikte, çalışmada başvurulan kaynaklara, eklere ve öz geçmişe yer verilmiştir.Anahtar Kelimeler: Osmanlı Türkçesi, Metin, İmla, Ses Bilgisi, Biçim Bilgisi, Dizin

`Tuĥfetü'l-Ġarįb Netįce-i Dil-Firįb` was reproduced with the calligraphy of Monla Ali bin Süleyman in 1731. This handwritten manuscript is registered in Kurşunlu section of Bursa Handwritten and Exprinted Manuscripts Library under the registration number of 144 and microfilm archieves number of 941. This manuscript whose copy hasn't been identified so far, consists of 187 sheets and 23 lines per one page. In addition, there is also a map in this manuscript. The name of the author is registered as Ahmed Hamdi in the library catologue. However, it is believed that this person wasn't actually the author instead he was one of the owners of this manuscript. In the introduction part of this study, information about the goal and subject of the study, identification tag of the manuscript, its content, its position and importance for Turkish History and Literature and the method which was used in the preparation of the work was given.In order to contribute to a better presentation of the 18th century Turkish, ortographic, phonetic and morphological examples of the manuscript are examined.Initially, in the ortography part, how the vowels and consonants are written in the beginning, in the middle and at the end of the words are expressed. The back and front series of consonants are also explained.In the phonetics part, vowel-consonant harmonies and phonetic appearances are examplified.Under the tittle of morphology; derivational suffixes, conversion of part of speech suffixes, inflectional suffixes, category suffixes, adjectives, adverbs and prepositions are tried to be examplified. In the text part, the transcription of `Tuĥfetü'l-Ġarįb Netįce-i Dil-Firįb` is put forth.In the index part, an index of the words in the text are put together according to their alphabetic order using the `Cibakaya 2.2.` index program. A dictionary of approximately 7110 words is made up in order to reveal the 18th century Turkish vocabulary and make a contribution to it. All the words in the index are numbered with page and line numbers of the text.After the index part, an index of people and place names is also made up.At the end of the study together with the conclusion part, a list of reference, appendix and researcher's CV take place.Keywords: Ottoman Turkish, Text, Orthography, Phonetic, Morphology, Index