Bursa şartlarında ikinci ürün olarak yetiştirilen yem şalgamı (Brassica rapa L.)`nın verim ve kalite özellikleri üzerinde araştırmalar

Abstract

5. özmd Bu çalışma, `buğdayın yer aldığı ekim nöbeti sisteminde, `buğday hasa dından ilkbahar `bitkisinin ekimine kadar geçen dönemde ikinci ürün olarak ye tiştirilen iki yem şalgamı (Brassioa rapa L. ) çeşidinin `bölgeye adaptasyon yeteneklerinin ve yaprak-yumru verimi ile `bazı kalite özelliklerinin saptanma sı amacıyla yapılmıştır. Çalışmalar, Oörükle KampüsÜ'ndeki Uludağ Üniversitesi Ziraat lakültesi Tarımsal Araştırma ve Uygulama Merkezi »ndeki deneme alanların da 1989 yılanda yürütülmüştür. Araştırma, `bölünmüş parseller deneme deseninde ve 3 tekerrürlü olarak yapılmıştır. Tüm parsellere toprak hazırlığı sırasında 20 kg/da DAP (5 kg/da H`, 8 kg/da P 0 ), ekimden sonra 2 kez de 5 kg/da saf E`, Amonyum Mtrat halinde verilmiştir. Deneme 7 kez yağmurlama sistemi ile sulan mıştır. Denemede kullanılan 2 yem şalgamı çeşidi (`Polybra` ve `Yohra` ) ; toprak işlemeden doğrudan anıza, pulluk + diskaro ile tam toprak işleme yapılarak ha zırlanan ekim yatağına ve anızın yakılmasından sonra pulluk + diskaro kombinas yonu ile hazırlanan ekim yatağına ekilmiştir. Parseller, ekimden yaklaşık 90 gün sonra hasat edilmiştir. Araştırmada elde edilen sonuçlar aşağıdaki gibi özetlenehilir. Yeşil Yaprak ve Tag Yumru Verimleri. Yapılan denemede, yeşil yaprak ve yaş yumru verimlerine ekim yatağı şekli etkili olmuş j toprak işlemeden doğrudan anıza ekimde, pulluk + diskaro ile işlenerek hazırlanan ekim yalağına ekime göre daha yüksek verim elde edilmiştir. Çeşitlerin, yeşil yaprak ve yaş yumru verimlerine e-tkisi istatistik! olarak Önemli hulunmamasına karşın, `Polybra` çeşidinin yeşil yaprak ve yaş yumru ve rimleri `Vdbra` çeşidine göre daha yüksek olmuştur. Ayrıca, yapılan varyans a- nalizi sonucu ekim yatağı şekli x çeşit interaksiy onunun istatistiki olarak ö- nemli olmadığı `bulunmuştur. Kuru Eladde Verimleri Yeşil yaprak ve yaş yumru verimlerine paralel olarak, yaprak ve yumru-32- kuru madde verimlerine de ekim yatağı şekli etkili olmuştur. Anıza yapılan ekimden elde edilen kuru madde Terimleri işlenen alana yapılan ekimden dana yüksek olmuştur. Çeşitlerin ise, kuru madde verimlerine etkili olmadığı yapılan varyans analizi ile tespit edilmiştir. Buna karşılık `Polybra` çeşidinde `Yolara` çeşidine göre kuru madde verimleri daha yüksek `bulunmuştur. Hamprotein Oranları ve Yer imler i Tapılan denemelerde, yapraktaki hamprotein oranı anıza ekimde, yumru daki hamprotein oranı ise işlenen alana ekimde daha yüksek olmuştur. Yaprakta ki ortalama hamprotein oranı `Polybra` çeşidinde `Ydbra` çeşidinden daha yük sek hulunmuştur. yumrudaki hamprotein oranı, işlenen alana ekimde `Polybra` çe şidinde daha yüksekken, anıza ekimde `Ydbra` çeşidinde hu oran `biraz daha yük sektir. Yapraktaki hamprotein oranı, yunrudakinden daha yüksek olmuştur. Yaprak ve yumrudan elde edilen hamprotein verimlerine ekim yatağı şekli etkili olmuş ve anıza ekimde hamprotein verimleri daha yüksek hulunmuştur. Ya pılan varyans analizlerinde çeşitler arası ve ekim yatağı şekli x çeşit interak- siyonunun isiatistiki olarak önemli olmadığı tespit edilmiştir. Çeşitlerin ham protein verimleri arasındaki farklılık istatistiki olarak önemli hulunmamasına karşın, yapraktaki hamprotein verimi `Polybra` çeşidinde, anıza ve işlenen ala na ekimde daha yüksek hulunmuştur. Yumrudaki hamprotein verimi ise işlenen ala na ekimde `Polybra` çeşidinde, anıza ekimde `Ydbra` çeşidinde yüksektir. ELde ettiğimiz sonuçlar, hir yıllık çalışmanın ürünüdür. Bu nedenle, Bursa `bölgesinde yem şalgamı tarımını, en uygun elcim yatağı şeklini ve en iyi yem şalgamı çeşidini önermek hatalı olabilir. Ancak çalışmalarımıza göre, sula ma imkanlarının yeterli olduğu koşullarda, geç sonbahar ve kış aylarında çayır ve mer'aların yetersiz olduğu dönemlerde hol ve kaliteli yeşil yaprak ve yumru ürünü elde etmek için yem şalgamı tarımını önermek mümkündür. Bu `bitkinin tarı mında j özellikle Temmuz sonu - Ağustos hası döneminde, toprak işlemeden direkt anıza ekimlerin `başarılı olabileceği anlaşılmaktadır, ikimin geç kalması halinde kış donlarının, `bitkilerin ölümüne neden olabileceği unutulmamalıdır.6. KATNAKTATt Açıkgöz, E., Z.M.Turan, E.Çelik, 1987. Performance of some forage rape cultivars in Bursa provinoe of Turkey. Uludağ Üniv. Ziraat Hak. Dergisi, 6: 79-82. Anoniymus, 1983. `Catch Crops`1 Ministry of Agriculture Fisheries and Pood Amended. Booklet 2098. Anoniymus, 1987. Tarımsal Tapı ve Üretim, Başbakanlık Devlet İstatistik Ens titüsü, Tayın ¥0: 1376, Ankara. Anoniymus, 1990. Bursa Bölgesi îklim Yerileri, Bursa Meteoroloji Bölge. Müdür lüğü, Bursa. Anoniymus, (Tarihsiz). Mommersteeg Int. Firması Broşürleri. Appelquist, L.A., R.Ohlson, 1972. Eapeseed Cultivation, Composition, Processing and Utilization. Elsevier Publishing Company Amsterdam, p: 1-3. Bakır, ö., E.Açikgöz, 1976. Turdumuzda Tembitkileri Çayır ve İter »a Tarımının Bugünkü Burumu, Geliştirme Olanakları ve Bu Konuda Tapılan Araş tırmalar. Çayır-Ker'a ve Zootekni Araştırma Ens.Tayın Ho: 61, 70 s., Ankara. Berkes, F., M. Kışlalı oğlu, 1984. Ekolojik Enerji Açısından Tarım Üretimi ve Hüfus İlişkisi. Bilim ve Teknik Cilt:87, Sayı: 201. Carleton, A.E., C.S. Cooper, L.E. Tîiesner, 1968. Effect of seed pod and temperature on speed of germination and seedling elongation of sainfoin (Onopiychis vioiaefolia Scop). Agron. J. 60: 81-84. Griffin, J.L., G. A. Jung, H.L. Eartwig, 1984. Forage yield and qualrty of Brassioa sp. established using preemergence herbicides. Agron. J. 76:114-116. Jung, G.A., R.E. Kooher, A.GLica, 1984. Minimum tillage forage turnip and rape production on hill land as influenced `by sod suppression and fertilizer. Agron. J. 76: 404-408. Jung, G.A., R.A. Byers, M.T. Panciera, J. A. Shaffer, 1986. Forage dry matter accumulation and qualiiy of turnip, swede, rape, Chinese cabhage hybrids and kale in the Eastern USA. Agron. J. 78: 245-253. Kacar, B., 1972. Bitki ve Toprağın Kimyasal Analizleri, II. Bitki Analizleri, Ankara Üniv. Ziraat Fak. Yayınları, Tayın ITo: 453, Uygulama Kıla vuzu 155 j A.Ü. Basımevi, Ankara.

ABSTRAKT Bu araştırma, buğdayın yeraldığı ekim nöbeti sisteminde, `buğday hasadından ilkbahar `bitkisinin ekimine kadar geçen dönemde ikinci ürün olarak yetişti rilen iki yem şalgamı (Brassioa rapa. L. ) çeşidinin bölgeye adaptasyon yeteneklerinin ve yaprak-yumru verimi ile `bazı kalite özelliklerinin saptanması amacıyla 1989 yılında yapılmıştır. Ekimler, üç farklı ekim yatağına yapılmıştır, ekim yatağı hazırlama yöntemlerinin yeşil yaprak, yaş yumru, kuru madde ve hamprotein verimi ile hamprotein oranını etkilediği saptanmıştır. Bu çalışmada, direkt anıza yapılan ekim lerden daha yüksek verim elde edildiği görülmüştür. İncelenen iki çeşit arasın da, verim `bakımından istatistiki olarak `bir farklılık bulunmamasına rağmen `Polybra` çeşidinin daha verimli olduğu gözlenmiştir.