Eğitim yönetiminde iş değerleri ve örgüt kültürü

Abstract

Bu çalışma, eğitim yöneticilerinin sahip olduğu iş değerlerinin örgüt kültürü ile ilişkisini ve bu değerlerin örgüt kültürüne nasıl yansıdığını ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Bu çalışma ile örgüt kültürünün oluşmasında rol oynayan iş değerleri incelenecektir, eğitim yöneticilerinin sahip olduğu iş değerlerinin örgüt kültürü ile nasıl ilişki içerisinde olduğu araştırılacaktır. Eğitim yönetiminin en önemli sıkıntılarından birinin kaynağı da bu alana özgü değerlerin henüz bir sistem bütünlüğü kazanamamış olmasıdır. Bu çalışma, örgütlerin ve eğitim yöneticilerinin örgüt kültürünün oluşmasında ve bu kültürün topluma yayılmasında yöneticilerin sahip olduğu değerlere ve değerler sistemi içersinde yer alan iş değerlerine vurgu yaptığı için önem taşımaktadır. Böylece bu çalışma eğitim yönetiminde bu alana özgü değerler sisteminin oluşmasına katkı sağlayacaktır.Bugün dünyada, iş değerleri insan davranışlarını ve tutumlarını anlamakta önemli bir yer tutmaktadır. Bunun nedeni Hofstede (1984)'ün de belirttiği gibi değerlerin her kültürü meydana getiren bir yapı taşı olmasıdır. Her kültürde benimsenen yönetim biçimi toplumdan topluma değişmektedir ancak her toplumda değerler yönetimde önemli bir etki yaratmaktadır. Değerlerin incelenmesi ile davranışların nedenleri tanımlanabilir, gruplanabilir ve analiz edilebilir. Eğitim yöneticilerinin yönetim sürecini nasıl değerlendirdikleri, olaylara nasıl bir bakış açısı ile baktıkları benimsedikleri değerler ve bunlara bağlı iş değerleri ile belirlenir.50 yılı aşkın bir zamandır, araştırmacılar sanayi psikolojisi, yönetim ve örgüt ile ilgili araştırmalar yapmakta ve bu araştırmacılar iş değerleri ve değerler sistemi üzerine önemle durmaktadırlar. Araştırmacılar değerlerin örgüt kültürü ve kültürel farklılıklar üzerinde etkili olduğunu savunmuşlardır. Değerlerin; karar verme, strateji, tutum ve davranış, işe bağlılık ve iş etkililiği, başarı ve taratıcılık, sadakat, kendisini ve başkalarını değerlendirme ve tanımlama ve örgütsel yapı vb. konular üzerinde etkili olduğu tespit edilmiştir ( Aldag ve Brief, 1975; Bing, 2004; Davis ve Rasool, 1988; Knoop, 1991; Rokeach, 1973).Ancak iş değerleri, kişilerin tepkilerini ve iş performanslarını anlama da ve tahmin etmede önemli bir kavramdır (Klenke, 2005). Klenke, çağdaş yaşamlarda iş olgusu önemli olduğu için iş değerlerinin genel olarak değerlere göre daha özel bir anlamının olduğunu ve bireyin değer yapısında daha merkezi olduğunu vurgulanmaktadır. İş değerlerine; motivasyon, iletişim, çatışma (Dose,1997), işçilerin, müdürlerin ve örgütün değerlerinin (Meglino, Ravlin, ve Adkins, 1991) incelenmesi gibi etkili çalışmalarla ilgi artmıştır.İlgili literatürde, eylemleri harekete geçiren motivasyon kaynağı olan iş değerlerinin insanların amaç ve tutumlar doğrultusunda iş performanslarına etkisinden söz edilebilir (Roe ve Ester,1999). İş değerleri konusunda çok sayıda araştırma yapılmıştır (eg., Super, 1980; Dose, 1997; Elizur, 1984; Elizur, Borg, Hunt, & Beck, 1991; Furnham, 1984). Örneğin; bazı araştırmacılar iş değerlerinin tanımı üzerinde durmuşlardır (Rokeach, 1973; Hofstede, 1980) ve diğerleri iş değerleri modelini geliştirmişlerdir ( Elizur, Borg, Hunt, &Beck, 1991; Hofstede,1984; Schwartz, 1992) ve değerlerin iş ile ilgisini (Elizur, 1984; Elizur, Borg, Hunt, & Beck, 1991; Furnham, 1984) araştırmışlardır. Bazıları değerleri mesleki boyutta (e.g. Ball, Farnill, Beiers, & Lindorff, 1989; Zanders & Harding, 1995) ele almış ve diğerleri bireysel boyutta (e.g. Allport & Vernon, 1931; Super, 1969) ele almıştır. Bireysel boyutta değerler, ilgi ve motivasyona bağlı olarak incelenmiştir (Roe and Ester, 1999).Araştırmanın evrenini Uşak ili sınırları içerisinde çalışmakta olan eğitim yöneticileri ve öğretmenler oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri Yücel ve yazar tarafından geliştirilen ?Çalışma Yaşamında Değerler Anketi? adli veri toplama aracı ile toplanmıştır. Seçilen her yönetici, anket maddelerinin her birinde iş değerlerinin hangi ölçüde kendileri için önemli olduğunu belirlemişlerdir. Ayrıca bu çalışmada örgüt kültürü tiplerini ortaya çıkarmayı hedefleyen ve kurumun kültürü hakkında bize bilgi veren ?Kurumsal Kültür Ölçeği? kullanılmıştır. Daha sonra bu iki ölçek arasındaki ilişkiye korelasyon analizi ile bakılarak sahip olunan iş değerlerinin örgüt kültürü tiplerinin oluşmasındaki rolleri incelenecektir.Anahtar kelimeler: Değerler, İş Değerleri, Örgüt Kültürü

The purpose of this paper is to investigate work values and organizational culture of school managers in Uşak. This study also investigates how school managers? work values are related to organizational culture. One of the most important topics in Educational Administration is that this educational administration has not own its value system relating to this area. This study is important because it points out the formation of organizational culture and to generalize culture to society it points out the educational administrators? work values based upon value system. Therefore, this study will contribute to form a value system for educational administration.In today?s world, work values take on an added significance in understanding human behavior and action. Indeed, understanding values provides scholars and practitioners alike with pragmatic and effective means of deciphering events and pursuing desired change. This is because, as Hofstede 1984 noted, values are the core element in each culture (Al- Kazemi and Ali, 2005). Consequently, management processes, which are embedded in a culture, differ from society to society, but show strong continuity within each society. Therefore, patterns of behavior can be recognized, compared and analyzed. That is, familiarity with prevailing values and their underpinnings sharpen managers? understanding of why and how certain processes and actions evolve.For more than five decades researchers in the areas of industrial psychology, comparative management, and organization, among others, have given special attention to work values and value systems. Researchers have recognized that organizational culture and cultural differences are attributed; to a large extend, to prevailing values. Values are found to influence decision making and strategy, attitudes and behavior, aspirations, work commitment and effectiveness, achievement and creativity, loyalty, evaluation and justification of self and others, and organizational structure ( Aldag and Brief, 1975; Bing, 2004; Davis and Rasool, 1988; Knoop, 1991; Rokeach, 1973).Work values are important constructs for understanding and predicting individuals? affective reactions and work performance (Klenke, 2005). Klenke proposes that work values have a more specific meaning than general values and may be more central in an individual?s value structure because of the importance of work in modern lives. The interest in work values has strong practical implications, including motivation, communication, conflict (Dose, 1997), and aligning the values of employees, managers, and the organization (Meglino, Ravlin, & Adkins, 1991).A considerable amount of research has been conducted in the area of work values. For example, some researches (eg., Super, 1980; Dose, 1997; Elizur, 1984; Elizur, Borg, Hunt, & Beck, 1991; Furnham, 1984) have focused on the definition of work values (Rokeach, 1973; Hofstede, 1980) and others have developed work value model ( Elizur, Borg, Hunt, &Beck, 1999; Ginzberg, 1971; Hofstede,1984; Schwartz, 1992) values in relation to work (Elizur, 1984; Elizur, Borg, Hunt, & Beck, 1991; Furnham, 1984). Some investigated values in occupational settings (e.g. Ball, Farnill, Beiers, & Lindorff, 1989; Zanders & Harding, 1995) and others in individual level (e.g. Allport & Vernon, 1931; Super, 1969). In individual level, values were examined in relation to interests and motivation (Roe and Ester, 1999).The population of the study is educational administrators and teachers of Uşak. The sample of the study is educational administrators and teachers working in Uşak. To discover administrators? work values, a questionnaire named ?Work Values Questionnaire ?developed by Yücel and author and this questionnaire is utilized in this study. With this questionnaire, each selected school administrators will indicate their work values for each of the following items to what extent it is important for them. The focus of the WVQ is on contemporary work values: motivation, achievement, influence, and job characteristics at work. Instrument measuring the type of organizational culture named `Organizational Culture Questionnaire? is utilized in this study. Correlation techniques are used for analyzing and with these techniques, the relationship between the type of organizational culture and work values is investigated and the roles of work values in organizational culture are discussed. Subsequently, the purpose of this study is to discuss the issues of values and provide suggestions and a point of view based on the reviewed literature.Key Words: Values, Work Values, Organizational Culture