İlköğretimde demokrasi ve vatandaşlık eğitimi

Abstract

Bu araştırmanın amacı: İlköğretim okullarında görev yapan Sınıf Öğretmenleri ve Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin vatandaşlık konularına ilişkin bilgi, bu konulara atfettikleri önem ve sergiledikleri davranış düzeylerini tespit etmek ve bilme, önemseme ve davranışa dönüştürme arasındaki ilişkiyi belirlemektir. Demokrasi ve vatandaşlık eğitimi her geçen gün önemini gittikçe artırmaktadır. 2005 yılında hayata geçirilen ilköğretim okulları öğretim programı ile hem yaklaşımı ve hedefleri hem de öngördüğü öğretim yöntem ve öğrenci nitelikleri itibarıyla Türkiye'deki vatandaşlık anlayışı ve vatandaşlık eğitimini önemi daha da artmıştır. Bu öneminden dolayı bu tezde öğretmenlerin evrensel vatandaşlık temaları esasında yeterlilikleri araştırılmıştır.Bu araştırma deseni, veri toplama araçları ve analiz tekniklerin itibarıyla nicel bir araştırmadır. Araştırmanın uygulaması 2008?2009 öğretim yılında gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu, Uşak ilinde 4. ve 5. sınıflara vatandaşlık eğitimi veren 240 Sınıf öğretmeni ve 79 Sosyal Bilgiler öğretmeni olmak üzere toplam 319 öğretmen oluşturmuştur. Araştırmada veri toplamak amacıyla araştırmacı tarafından geliştirilen 5'li Likert tipi Vatandaşlık Yeterlilik Ölçeği kullanılmıştır. Ölçeğim toplam güvenirlik katsayısı 0.81 Crombach Alpha dır.Toplanan veriler SPSS paket programı kullanılarak yüzde, frekans, t testi, korelasyon ve regresyon analizlerine tabi tutulmuştur. Elde edilen bazı sonuçlar aşağıdaki gibi özetlenebilir; Öğretmenlerin vatandaşlık bilgi ve davranış düzeylerine bakıldığında genellikle yüksek seviyede oldukları görülmektedir. En çok bilgi ve davranışa sahip oldukları kategori ise `Demokrasi: Saygı ve Eşitlik' tir. Öğretmenlerin vatandaşlık konularıyla ilgili bilgi düzeyleri arttıkça, vatandaşlık konularını önemseme düzeyleri de artmaktadır. Öğretmenlerin sergiledikleri vatandaşlık davranışlarını etkileyen faktörler arasında o konuyla ilgili bilgi seviyesi en önemli unsur olarak karşımıza çıkmaktadır Ayrıca hiyerarşik olmayan stepwise regresyon analizinden çıkan sonuçlara göre öğretmenlerin vatandaşlık konularına atfettikleri önem, öğretmenlerin o konuyu bilmeleri ve uygun davranışları sergilemelerinden sonra gerçekleşmektedir.Anahtar Kelimler: Vatandaşlık, Vatandaşlık Eğitimi, Demokrasi, İnsan Hakları

The purpose of this study is to investigate social studies and classroom teachers? level of knowledge on citizenship themes, importance attribution, their citizenship behaviors, and the relationship among those variables.Citizenship and Citizenship education have gained importance over the years. In Turkey, this importance gained even more momentum due to the Primary Curricula of 2005. The Citizenship curriculum differs from the previous ones in terms of its underpinning theory, its aims and expectations from both teachers and students. This study is carried out because of its heightened importance.The study was carried out during 2008-2009 academic year. The sample of the study consists of 319, 240 classroom teachers and 79 social studies, teachers working in Uşak at the time of the study. A 5-scale-Likert type questionnaire was developed to collect data. Total reliability of the scale is 0.81 Crombach?s Alpha.The data collected through the measurement scale was subjected to descriptive statistical analysis, correlation and regression analysis. According to the results of this study; teachers? levels of knowledge and behavior are generally high. Teachers? highest scores was on the category of `Democracy: Respect and Equality?. It is also found that the more teachers have knowledge, the more they attributed importance to the particular citizenship theme. The most important factor for teachers for exhibiting certain citizenship behavior appears to be the knowledge level on the citizenship theme. Stepwise regression analysis suggests that teachers? importance attribution to citizenship themes comes after their knowledge and their action on the theme.Key Words: Citizenship, Citizenship Education, Democracy