Dördüncü sınıf fen ve teknoloji ders kitabının görsel ögelerin tasarımı ve sayfa tasarımı ilkelerine göre değerlendirilmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı, ilkokul 4. sınıf Fen ve Teknoloji ders kitabını görsel ögelerin tasarım ilkeleri ve sayfa tasarım ilkeleri açısından değerlendirmek ve bu ilkelere uygun olup olmadığına ilişkin dördüncü sınıf öğretmenlerinin görüşlerini incelemektir. Araştırma; 2012?2013 öğretim yılında Uşak ilinde görevli 4. sınıf, sınıf öğretmenlerinin 144? ünden elde edilen soru formu verileriyle ve görüşmelere katılan 16 sınıf öğretmeninden elde edilen verilerle gerçekleştirilmiştir. Bu araştırmada genel tarama modeli ve görüşme yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın verileri, Alpan (2004) tarafından hazırlanan, ?Görsel Tasarım İlkeleri Açısından Ders Kitabı Değerlendirme Anketi? aracılığı ile ve bu soru formuna paralel olarak hazırlanan, 5 sorudan oluşan, yarı yapılandırılmış görüşme formu ile toplanmıştır. Kullanılan soru formu; görsel ögelerin tasarımı ve sayfa tasarımı ilkeleri olmak üzere 2 bölümden ve toplam 20 maddeden oluşmaktadır. Soru formunun uygulanması sırasında ilk olarak öğretmenlere araştırma hakkında bilgi verilmiş, ardından kendilerinde mevcut olan 4. sınıf Fen ve Teknoloji ders kitabını incelemeleri istenmiştir. Öğretmenler 2 haftalık süre içinde belirtilen kitapların incelenmesi sonrasında kendilerine verilen soru formunu cevaplamışlardır. Bu soru formu ile Fen ve Teknoloji ders kitaplarındaki görsel ögelerin ve sayfa tasarımının belirlenen ilkelere uygunluğu, öğretmen görüşlerine göre belirlenmiştir. Araştırmada elde edilen verilerin yüzdeleri, frekansları, aritmetik ortalamaları ve standart sapmaları hesaplanmıştır. Verilerin çözümlenmesinde betimsel istatistik ve içerik analizi kullanılmıştır. Belli başlı sonuçlar; araştırmaya katılan öğretmenlere göre, 4. sınıf Fen ve Teknoloji ders kitaplarının görsel ögelerin tasarım ilkelerine ilişkin, bazı sayfalarda vurgulama ve denge ilkeleri açısından eksiklerin olduğu, ancak genel olarak beğenildiği; görsel ögelerin tasarımında kullanılan renklerin soluk ve cansız olduğu; sayfa tasarım ilkelerine ilişkin, boşlukların kitap genelinde pek etkili kullanılamadığı, görsel ögelerin bazı sayfalarda okuma akışını engellediği, ancak genel olarak olumlu şekilde değerlendirildiği şeklindedir.Anahtar Kelimeler: Fen ve Teknoloji, ders kitabı, görsel tasarım, sayfa tasarımı.

The purpose of this study was to evaluate 4th grade science and technology textbooks based on the visual elements and page design principles as well as analyze the viewpoints of elementary school teachers about the textbooks. The research was carried out during the academic year of 2012-2013 in the province of Usak and the data used in the research were obtained from the 144 purposefully and conveniently selected 4th grade elementary school teachers who supposedly represented the 4th grade elementary school teachers in the province of Usak. Additionally, 16 of them voluntarily involved the semi-structured interviews. The questionnaire of Visual Design Principles of Textbook Evaluation was firstly prepared by Alpan in 2004. The questionnaire used in this study is composed of a total of 20 statements. Similar to the questions used in the questionnaire, five additional semi-structured questions were asked some of the 4th grade elementary school teachers to make deep content analyses. Cronbach Alpha as a reliability coefficient was found 0.91. The data obtained from the research were descriptively analyzed as percentages, frequencies, mean scores and standard deviations. Some of the answer of research questions were statistically tested with t-test and one-way ANOVA. The answer of semi-structured questions were qualitatively analyzed. Generally 4th grade elementary school teacher found that science and technology textbooks had visual designing in the satisfactory level but there were some shortcomings such as highlighting some of the important points and not very well balanced page designs. In the mean of visual elements, it was not employed very vivid colors in the textbooks, also they mentioned that there were unbalanced page space in the textbooks. Some of visual elements were making reading pace difficult due to not very well placed in the pages. On the other hand, general viewpoint related to visual elements of 4th grade science and technology textbook seem to be accepted level based on the 4th grade elementary teachers? views.Keywords: Science and Technology, textbooks, visual design, page design.