Başkurt Destanlarında Şamanistik unsurlar

Abstract

Çalışma, Avrupa ile Asya kıtaları arasında yer alan Ural Dağı'nın yamacında yaşayan Başkurt Türkleri'nin destan yaratılarına Şamanistik unsurları ne derece yansıttıklarını ortaya çıkarmak üzere yapılmıştır. Çalışma giriş, iki bölüm ve sonuç şeklinde düzenlenmiştir.Giriş bölümünde Başkurdistan ve Başkurt Türkleri, Destan ve Başkurt Destancılık Geleneği üzerine bilgiler verilmiştir. Başkurdistan ve Başkurt Türkleri başlığı altında Başkurdistan coğrafyası ve Başkurt Türkleri'nin tarihi, sosyal ve ekonomik durumları hakkında bilgi verilmiştir; Destan başlığında, destan üzerine yapılan tanım ve açıklamalara değinilmiştir. Bu bölümün son başlığında ise Başkurt Türkleri'nin destancılık geleneğine değinilmiştir.Birinci bölümde, Türk eski inancı Şamanizm hakkında literatür taraması yapılmıştır. Bu aşamada birçok kaynak incelenerek Şamanizm inancı temel nitelikleriyle tanıtılmıştır.Çalışmanın temelini oluşturan ikinci bölümde, Türk Dil Kurumunun 2015 yılında yayınladığı 4 ciltlik `Başkurt Destanları` serisi Şamanistik unsurların varlığı bakımından ele alınmıştır. Burada 74 destan, 14 ana başlık altında incelenmiştir.Sonuç kısmında ise Başkurt Türk destanlarında yoğun şekilde tespit edilen Şamanistik unsurlara dair yorumlar yapılmış ve nihayetinde çalışma hakkında genel bir değerlendirme yapılmıştır.Anahtar Kelimeler: Başkurt, Şamanizm, Destan, Motif

The study was conducted to reveal the extent to which the Bashkir Turks living on the slopes of Ural Mountain, situated between Europe and Asia, reflected the Shamanic elements in their legendary creations. The study is organized into entry, two parts and a result.At the introduction, informations were given about the Bashkortostan and Bashkir Turks, Epic and Bashkir Epic Tradition. Under the heading of Bashkortostan and Bashkir Turks, information was given about the history, social and economic status of Bashkir Turks and Bashkortostan geography; In the epic title, the definitions and explanations on the epic were mentioned; In the last title of this chapter, the tradition of Bashkir Turks' epic were mentioned.At the first chapter, the literature search on Turkish old belief Shamanism was done. By examining many sources at this stage, Shamanism was introduced with basic qualifications.At the second chapter which constitutes the basis of the study, the series of 4 volumes `Bashkir Epics` published by the Turkish Language Institution in 2015 was dealt with in terms of the existence of Shamanistic elements. Here, 74 epics were examined under 14 main headings.At the conclusion, comments about the Shamanistic elements found intensively in the Bashkir Turks' epics were made and finally a general evaluation was made about the study.Key words: Bashkir, Shamanism, Epic, Motif