Türkiye ve BRICS ülkelerinin ihracat yoğunlaşmaları: Karşılaştırmalı analiz

Abstract

Küreselleşen dünyanın toplumları ve iktisadi davranışları değiştirdiği günümüz ekonomik konjonktüründe uluslararası rekabet, ülkelerin ihracat yapılarını çeşitlendirmelerini zorunlu kılmaktadır. Özellikle gelişmekte olan ülkelerin dış ticaretinde Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Avrupa Birliği (AB) pazarlarının geniş yer tutması, bu ülkelerde yaşanan olumsuzluklardan etkilenmeyi kaçınılmaz kılmaktadır. Bu bağlamda ihracatın iktisadi büyüklüğü kadar çeşitliliği de önem arz etmektedir.Türkiye ve BRICS (Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin, Güney Afrika) ülkelerinin 2000-2016 yılları arasında pazar ve ürün bazlı ihracat yoğunlaşmalarının karşılaştırmalı olarak analiz edildiği bu çalışmada, Gini-Hirschman İndeksi (GHİ), Ticaret Yoğunlaşma Oranı (CRi) ve Sapma İndeksi temel ölçüm araçları olarak kullanılmıştır. Ayrıca, söz konusu ülkelerin dış ticaret çeşitlendirmeleri yalnızca ihracat boyutu ile ele alınmış olup, ithalat konusu kapsam dışında tutulmuştur.Elde edilen analiz sonuçlarına göre, ABD ve AB eksenli küresel gücün yerini almaya aday BRICS ülkeleri ve uluslararası ticaret hacmi hızla gelişen Türkiye'nin ülke bazlı yoğunlaşmalarının genel itibariyle azaldığı, buna karşılık ürün bazındaki değerlendirmede Türkiye'nin BRICS ülkelerinin ekonomilerine kıyasla yüksek performans sergilediği görülmektedir.Sapma İndeksi analiz sonuçlarına göre ise Türkiye ve BRICS ülkelerinin ABD ve AB'ye olan bağımlılıklarının yıllar itibariyle azaldığı gözlemlenmiştir.Gerek Türkiye gerekse BRICS ülkeleri ekonomilerinin küresel rekabet güçlerini arttırabilmeleri için ihracat pazarlarını ve ürün gruplarını çeşitlendirmeleri kaçınılmaz bir gerekliliktir. Bununla birlikte çeşitlendirmenin yüksek teknoloji içeren ve katma değeri yüksek ürünler üzerine odaklanması bir ön koşuldur.Anahtar Kelimeler: İhracat, İhracat Yoğunlaşması, İhracat Çeşitlendirmesi, Gini-Hirschman İndeksi, Ticaret Yoğunlaşma Oranı, Sapma İndeksi, Dışa Açıklık İndeksi, BRICS, Türkiye.

In today's economic conjuncture, where the globalizing world has changed societies and economic behaviour with it, international competition has made it necessary for countries to diversify their export structures. Especially in the developing countries' foreign trade, the widespread US and EU markets make it inevitable to be affected by the negativities experienced in these countries. In this context, the diversity of exports is important as much as the economic magnitude of them.The Gini-Hirshman Index, Trade Concentration Ratio and Deviation Index has been used as the main measurement tools in this study where Turkey and BRICS (Brasil, Russia, India, China, South Africa) countries has been analyzed in terms of market and product-based export intensities between 2000-2016. Moreover, the foreign trade diversification of the countries in question has been only dealt with the export dimension, and the import issue has been excluded.According to the results of analysis have been seen that BRICS countries and international trade volume of Turkey which are candidates to take the place of USA and EU oriented global power, have been decreased in their country-based intensities in general, whereas Turkey has been shown high performance compared to BRICS economies.According to the results of the Deviation Index Analysis, Turkey and BRICS countries' dependency on the USA and EU have been declined over the years.It is an inevitable necessity to diversify export markets and product groups so that both Turkey and BRICS countries' economies can increase their global competitiveness. Neverthless, it is a precondition for diversification to focus on hig-tech, high value added products.Key Words: Export, Export Concentration, Export Diversification, Gini-Hirschman Index, Trade Concentration Ratio, Deviation Index, Openness Index, BRICS, Turkey.