Bazı fasulye (Phaseolus vulgaris L.) genotiplerinde farklı ekim zamanlarının agronomik, morfolojik ve biyokimyasal değişimler üzerine etkileri

Abstract

Tarımsal üretimin sürdürülebilirliğini sağlamak için genetik kaynaklarımızın çeşitliliğini korumak hayati derecede öneme sahiptir. Baklagil türleri içerisinde önemli bir yeri olan fasulyenin (Phaseolus vulgaris L.), ülkemizde mevcut çeşitlerinin genotip özelliklerini geliştirmek için yerel köy genotiplerinin özelliklerinin ortaya konulması gerekmektedir. Bu tez çalışmasında farklı ekim zamanlarının yerel fasulye (Phaseolus vulgaris L.) genotipleri üzerinde agromorfolojik, biyokimyasal ve kalite özellikleri üzerine etkisi belirlemek amacıyla, Bayburt Üniversitesi Organik Tarım Araştırma ve Uygulama deneme alanında tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak deneme kurulmuştur. Araştırmada 5 yerel şeker fasulye genotipi ve 2 tescilli çeşit olmak üzere toplam 7 fasulye genotipi 3 farklı ekim (07 Mayıs, 22 Mayıs ve 6 Haziran) tarihlerinde ekilmiştir.Agromorfolojik özellikler kapsamında çıkış süresi, çiçeklenme süresi, bitki boyu, gövde kalınlığı, dal sayısı, ilk bakla yüksekliği, bakla boyu, bakla eni, bitkideki bakla sayısı, baklada tane sayısı, 1000 tane ağırlığı, tane verimi ve fizyolojik olum süresi incelenmiştir. Biyokimyasal özellikler kapsamında ise yaprak dokularındaki total fenolik bileşik, fotosentetik pigment (klorofil a, klorofil b, klorofil c), prolin, karotenoid ve malondialdehit (MDA) miktarı araştırılmıştır. Sonuç olarak, farklı ekim zamanlarının, çıkış süresi, bitki boyu, gövde kalınlığı, ilk bakla yüksekliği, bakla eni, bitkide bakla sayısı, bin tane ağırlığı, tane verimi, fizyolojik olum süresi, klorofil a, klorofil c ve karotenoid parametreleri üzerine olan etkisi istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. Bununla birlikte, dal sayısı, bakla boyu, baklada tane sayısı, klorofil b, prolin, MDA, total fenolik bileşik içeriği gibi parametreler ile ekim zamanlarındaki farklılıkların etkisi istatistiksel olarak önemsiz bulunmuştur. En yüksek birim alan tane verimi 199.467 kg/da ile Suludere genotipinin 7 Mayıs tarihli 1.Ekim zamanı uygulamasından elde edilirken, en düşük birim alan tane verimi 59.300 kg/da ile Konursu köyü genotipinin 7 Mayıs tarihli 1. ekim zamanı uygulamasından elde edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Fasulye (Phaseolus vulgaris L.), genotip, verim, biyokimya, ekim zamanı.

In order to ensure the sustainability of agricultural production, it is vital to preserve the diversity of our genetic resources. In order to improve the genotype properties of varieties available in our country, the characteristics of local village genotypes have to be demonstrated in the field of bean (Phaseolus vulgaris L.). In this study was established in Bayburt University with 3 replications according to the Random Blocks Trial pattern in Bayburt University Organic Agriculture Research and Application trial in order to determine the agromorphological, biochemical and quality characteristics of local bean (Phaseolus vulgaris L.) genotypes of different sowing times. In the research, a total of 7 bean genotypes, 5 local sugar bean genotypes and 2 registered varieties, were planted on 3 different planting dates (07 May, 22 May and 6 June).Agromorphological features such as output time, flowering time, ripening time, plant height, first pod height, number of main branches, number of branches, number of plants per square meter, number of pods, number of beans in pods, number of grains in the plant, pod length, broad bean width, single plant yield, 1000 grain weight, grain yield were examined. Within the scope of biochemical propertiestotal phenolic, photosynthetic pigment, proline, carotenoid, malondialdehyde (MDA) amount in leaf tissues were investigated. As a result, the effect of different sowing times on the parameters investigated, output time, plant height, stem thickness, first pod height, pod width, number of pods per thousand, grain weight, grain yield, physiological death time, chlorophyll a, chlorophyll c and carotenoid were found to be statistically significant. However, the effects of differences in sowing times with parameters such as branch number, pod length, pod number, chlorophyll b, proline, MDA, total phenolic compound content are statistically insignificant. The highest unit area grain yield was obtained from Suludere genotype's 1st sowing time application on 7 May with 199.467 kg / da. The lowest unit area grain yield was obtained from the 7th sowing time application of Konursu village genotype with 59.300 kg / da.Keywords: The dry bean (Phaseolus vulgaris L.), genotype, yield, biochemistry, sowing time.