Anadolu`da cumhuriyet dönemine kadar Türk - İslam mimari yapıların araştırılması ve seramik malzeme ile uygulamalar

Abstract

Mimari insanların yaşamlarını sürdürebilmeleri ve kolaylaştırmaları amacı ile yapılan içerisinde eğitim, barınma, dinlenme, çalışma gibi alanları kapsayan inşa etme sanatıdır. Bir çok kaynakta sadece barınma ve yaşam alanı olarak gösterilen mimariyi sadece bir yaşam alanı değil sanatsal bir form olarak tanımlamak tez konusunda amaçlanmıştır. Mimarinin tarihi ilk çağ medeniyetlerine kadar inmektedir. İlk olarak ihtiyaç amaçlı başlanıp daha sonrasında dini yapılar, anıtlar gibi yapılar ortaya çıkmış ve günümüze kadar da bazı önemli dönemlerde bu yapılar farklılık göstermiştir. Türk mimarisi denildiği zaman ise akla ilk olarak dini yapılar gelmekte ve bunların yanı sıra saraylar, köşkler, kervansaraylar, türbeler, bedestenler gibi bir çok yapı da görülmektedir. Türk mimarisi örneklerinin hem Anadolu'da hem de Anadolu dışında, her dönemin de kendine özgü bir üslubu ve tarzı vardır. Mesela kimi dönemde kubbe ön planda iken kimi dönemde yapıların kapı kemerleri ön planda olmuştur.Eski uygarlıklardan günümüze kadar gelmiş bir çok yapı vardır. Bunun yanında bir çoğu ise yok olmuş, sadece belgelerde ve kaynaklarda yer almaktadır. Bunun nedeni ise zaman ile yapıların yıpranması, yapılmış olan savaşlar ve başkaları tarafından el değiştirmiş olmasıdır. Günümüze kadar gelenler ise restorasyon ile yenilenmiş ve bakımları yapılmıştır. Zamanın sultanları, padişahları ve başlardaki liderler tarafından yaptırılan saraylar, külliyeler, camiiler, türbeler, su yapıları, kaleler, sivil yapılar, şifahaneler gibi bir çok yapı çeşidi vardır. Karahanlılar'dan başlayıp Çağdaş Türkiye'ye kadar gelmiş ihtiyaç ve barınma simgesi olan yapıların estetik yönlerini değerlendirmek, mimari eserlerin yapısal özelliklerinin incelenerek ve biçim olarak ele alınarak yorumlanması ve özgün seramik çalışmaları yapmak tezin amaçlarıdır. Tezin uygulamalarının yapıldığı malzeme olan seramik, ilk çağlardan günümüze kadar gelen, ilk zamanlar da yalnızca ihtiyaç amaçlı üretilen ve kullanılan şimdilerde ise ihtiyacın yanı sıra sanat anlamında da ortaya çıkan el ile şekillendirme yapılarak veya bir çok farklı materyaller yardımıyla şekillendirilen pişmiş kilin genel ismidir. Seramik malzemesi kullanım amaçlı ve sanatsal amaçlar dışında mimari yapılarda önemli bir rol oynamıştır. Bu mimari yapılardaki eserler yorumlandıktan sonra 3 boyutlu hale dönüştürülerek bir sergi ortaya çıkarılmıştır. Araştırma dört bölümden oluşmaktadır; birinci bölümde mimari yapıları özellikleri ile birlikte ele alarak anlatmaya çalışılmıştır. İkinci bölümde ise Türk mimarisi ve bu mimarinin genel özellikleri ele alınmıştır. Günümüze dek ayakta durmayı başaran önemli eserler ve yapıların genel özellikleri göz önünde tutularak anlatılmıştır.Üçüncü bölümde kısaca açıklanan seramik sanatı ve bu sanatın gelişim süreci, seramik sanatında mimari unsurlar son olarak da mimari yapılar üzerine çalışan sanatçılar ve sanatçıların ortaya koymuş oldukları eserler ele alınmıştır.Dördüncü ve son bölümde ise tez konusu ile ilgili uygulamalar, yapım aşamaları, eskiz, şekillendirme, kalıp alma, döküm, sırlama ve fırınlamasından görselleri ile bahsedilmiştir. Anahtar Kelimeler: Mimari, Yapı, Türk Mimarisi, Seramik, Tasarım, Form, Uygulama

Architecture is the art of construction areas such as education, sheltering, relaxation and working which are built with the aim of maintaining and making people's lives easy. The aim of thesis is to define the architecture not only a living space but also artistic form, which is shown only sheltering and living space in many resources. The history of architecture dates back to ancient civilizations. Firstly, it has been started as a need and then religious buildings, monuments have emerged and until today these buildings have differed from in some important periods. When it comes to Turkish architecture, firstly religious structures as well as a lot of buildings such as palaces, pavilions, caravansaries, tombs, covered bazaars. Each period has a unique form and style both in Anatolia and outside Anatolia in Turkish architecture samples. For instance, while the dome is sometimes in the forefront, the door aches of the structures are in the forefront in some periods. There are a lot of structures which are extant today. In addition to this, many of them were demolished, they are only in documents and resources. The reason is that structures are worn out in time, the wars that was made and passing in other hands. The structures that are extant today are renewed with restoration and carried out their maintenance. There are many types of building such as palaces, social complexes, mosques, tombs, water structures, castles, civil constructions and hospitals which were built by sultans of time, rulers and leaders. The purposes of this thesis are to evaluate the structures that are the symbol of sheltering and need from starting Karahanli state to modern Turkey, to comment the architectural works by examining the constitutive properties and regarding as form and to do unique ceramic works. Ceramic, a material of thesis application is the general name of the baked clay that is extant from ancient times to today, is produced and used only for need in the beginning, but today in addition to needs have emerged with regards to art by forming with hands or shaped with the help of different materials. Ceramic material has played an important role in architectural structures except for using and art aims. After the works in this architectural structures were commented, they were exhibited by transforming 3-d. The research consists of four parts; in first part, architecture structures are expressed by handling with properties. In the second part; Turkish architecture and the general properties of this architecture is handled. It is explained important works that managed to remain standing until today and the general properties of these works. In third part; ceramic art explained shortly, and the development process of this art, architectural elements in ceramic art and finally artists who work on architecture and their works are explained. In fourth and final part, it is mentioned that my application about the written thesis, construction phase, sketch, shaping, stripping, molding, enameling, and kiln-drying with their visuals. Keywords: Architecture, Building, Turkish architecture, Ceramic, Design, Shape, Practice