Seyahatname`nin 5. cildine göre Evliya Çelebi`nin seyahat güzergâhları ve güzergâhların dil haritası

Abstract

Kültür tarihimiz için son derece önemli olan gezi notları ve gezi anılarından oluşan seyahatnameler, ilgili zaman ve yerler hakkında bizlere ayrıntılı bilgiler verirler. Evliya Çelebi'nin yazdığı Seyahatname, özellikle 17. yüzyılda Osmanlı Devleti'nin hâkim olduğu alanların tarihi, kültürü, dili, dini, mimarisi, etnik yapısı ve coğrafyası hakkında bilgiler verir. Tezimizde, 10 cilt halinde yazılan, Yapı Kredi Yayınlarından çıkan, Yücel Dağlı, Seyit Ali Kahraman, İbrahim Sezgin tarafından hazırlanmış olan Evliya Çelebi Seyahatnamesinin Topkapı Sarayı Kütüphanesi Bağdat 307 Numaralı Yazmanın Transkripsiyonu – Dizini ve Yapı Kredi Yayınları'ndan çıkan Yücel Dağlı, Seyit Ali Kahraman, İbrahim Sezgin tarafından hazırlanmış olan Günümüz Türkçesiyle Evliyâ Çelebi Seyahatnamesi adlı eserlerin 5. cildi temel alınmış, o ciltteki güzergâhlar ve güzergâhlarda ismi zikrolunan diller incelenmiştir. Evliyâ Çelebi'nin Seyahatnamesi'nde gezdiği yerlerin sırasıyla verilmesi ve yine bu sıraya sadık kalınarak bu yerlerde konuşulan diller ve bu dilleri konuşan topluluklar hakkında bilgi vermek Seyahatname'yi daha anlaşılır kılması bağlamında filolojik bir çalışma olacaktır. Seyahatname'deki güzergâh sırasının zaman içinde coğrafyada meydana gelen değişiklikler sebebiyle sapması ve Seyahatname'deki yer adlarından bazılarının günümüzde bulunmaması nedeniyle yaşanan sorunlar en önemli ipuçları olan makro ve mikrotoponimlerle açıklığa kavuşturularak olabildiğince doğru güzergâh ve dil haritası ortaya koymamızı sağlamıştır. Anahtar Kelimeler: Evliya Çelebi, Seyahatname, seyahat güzergâhları, yer adları, diller

Travelogues, which consist of travel notes and travel memories, provide us with detailed information about respective travel time and travel places and are highly important for the cultural history. Evliya Çelebi's Travalogue/Seyahatname is a good source of information about the history, culture, language, religion, architecture, ethnicity and geography of the regions that were dominated by the Ottoman Empire in the 17th century. The thesis examines the itineration and its language structure based on the transcription of Evliya Çelebi's Travelogue from Topkapi Palace Library Bagdat (writing number 307), which has been prepared by Yücel Dağlı –Seyit Ali Kahraman, İbrahim Sezgin and published by Yapı Kredi Publications in 10 volumes. It is based on V. Volume of Evliya Çelebi's Travelogue which has been published in contemporary Turkish, preprared by Yücel Dağlı – Seyit Ali Kahraman – İbrahim Sezgin and published by Dizini and Yapı Kredi Publications.The aim of the thesis is to make Evliya Çelebi's Travelogue more understandable and conduct a philological study through providing information on places, their languages, and communities that speak these languages. The problems caused by changes in geography in the course of travel map, lack of some of the places in the travelogue today have been overcome through important clues of macro and microtopamites. This enabled us to provide a map of travel and language as accurately as possible.Keywords: Evliya Çelebi, travelogue, Travel itineraries, toponyms, languages