Hasan Ali Toptaş romanlarının folklorik unsurlar bağlamında tema, dil ve üslup açısından incelenmesi

Abstract

Toplumların ortak davranış ve duyuş biçimlerinin kalıplaşmış haline kültür denir. Bu kalıplaşmış davranış ve duyuş biçimi toplumsal bağlamda ortak bir amaç etrafında toplanmış halkların ulus olması yolunda önemli bir vazife görür. Bu 'ulus'laşmış halk kitleleri belli farklılıklar doğrultusunda ayrışan ve bu ayrışmaların etrafında birleşen yüzlerce sınırın oluşmasına sebep olmuştur. Folklor diğer bir deyişle halk bilimi bu sınırlar arasında ayrışmış toplumların kendilerine has özellikleri tespit etme noktasında işlevsel olan; bu işlevselliğin bütün disiplinlerce kullanıldığı önemli bir bilim dalıdır. Folklorun inceleme alanının büyük bir kısmını oluşturan kültür içerisindeki edebiyat hem sanat hem de bilim vasfı ile toplumlara büyük bir hizmet sunar. Toplumların hem bilgi hem de haz düzeylerine katkıda bulunan edebiyat folklor özelinde kültürün hem malzemesi hem de aktarıcısıdır. Bu aktarma süreci içerisinde her toplumun kendi karakteristik yapısına göre oluşmuş; içerisinde yer aldığı zaman dilimine göre değişen ve gelişen bir edebi (yazın) kültürü vardır. Türk edebiyatı da kendisine has prensipleri ile tarihin her alanında kendisine yer edinmiş ve güçlü gelenekleri ile günümüze kadar süregelmiştir. Tanzimat döneminde toplumun her alanında başlayan batılılaşma hareketi sosyal bir alan olan edebiyatta da kendisini çok baskın hissettirmiştir. Geçmişi sözlü kültürümüzde var olan anlatı türleri ile benzer olan batılı anlatı türleri edebiyatımızın bünyesinde çok çabuk kabul edilmiştir. Bu değişim sürecinde roman türü de bünyesine aldığı halk ve ona ait unsurlarla çok güçlü bir şekilde kendi geleneklerini kurmaya başlamış her biri ayrı bir ses olan üslup çevreleri oluşturmuştur. Bu üslup çevrelerinden biri de 1970 sonrası edebiyatımızda etkisini hissettiğimiz Postmodernizm dairesidir. Kuralları yıkan ve düzensizliğin içerisinde ayrı bir düzen diye adlandırdığımız bu anlayış edebiyatımızda alışılmışın dışında bir ses getirmiştir. Hasan Ali Toptaş bu farklı sesin taşıyıcılarından biri olarak zaman içerisinde kendi üslup çerçevesini oluşturan ve geliştiren bir postmodernisttir. Eserlerinde sahip olduğu edebiyat anlayışı çerçevesinde folklor malzemelerini kullanan ve onların yeniden kullanımına, canlanmasına imkan veren Toptaş; Türkçe ile beraber yan yana kültür taşıyıcılığının önemli bir temsilcisi olmuştur. Bu bağlamda inceleme alanımızda bugüne kadar yayımlamış olduğu romanlarında yer alan yerel ve evrensel kültür malzemelerinin tespiti ve bu malzemelerin romanların oluşum sürecindeki (dil-tema-üslup) etkisi değerlendirilmiştir.

The stereotypes of common behavior and sense of the societies are called culture. This form of stereotyped behavior and emotion sees an important role in the way that the peoples gathered around a common purpose in the social context become nations. This nationalized masses has led to the formation of hundreds of borders, which are divided among in line with certain differences and converging around these divisions. Folklore, in other words, is an important discipline that is functional in determining the unique characteristics of differentiated societies among these boundaries and that this functionality is used by all disciplines. Literature in the culture that constitutes a large part of the study area of folklore provides a great service to societies with both art and science qualifications. The literature, which contributes to both knowledge and pleasure levels of societies, is both the material and the transponder of culture in the case of folklore. In this transfer process, each society is formed according to its characteristic structure; there is a literary culture that changes and develops according to the time period in which it takes place. Turkish literature has gained its place in all areas of history with its own principles and has continued to its present day with its strong traditions. The westernization movement that started in every area of the society in the Tanzimat period made itself very dominant in literature, which is a social field. Western narrative genres, similar to the narrative genres that exist in our oral culture, have been accepted very quickly within our literature. In this process of change, the type of novel has started to establish its own traditions very strongly with the people and elements belonging to it, each of them formed stylistic environments, each with a distinct voice. One of these stylistic circles is the Postmodernism circle, which we feel the influence in our literature after 1970. This understanding, which we call a separate order within the irregularity, breaks the rules and makes an unusual sound in our literature. Hasan Ali Toptaş is a postmodernist who has composed and developed his own style framework as one of the bearers of this different voice. Toptaş, who uses the materials of folklore and enables them to be reused and revitalized within the framework of his literature understanding; Along with Turkish, it has been an important representative of the side-side culture carrier. In this context, the determination of local and universal cultural materials in the novels published in our study area and the effect of these materials on the formation process of novels (language-theme-wording) were evaluated.