Kâsım b. Kutluboğa`nın `Muhtasaru`l-Kudûrî` üzerine yazdığı Tashîh ta`lîk ve tercihlerinin metot ve muhteva yönünden incelenmesi (İbadetler bölümü örneği)

Abstract

Çalışmamız Hanefî mezhebinin temel kaynaklarından olan Kudûrî'nin el-Muhtasar'ı üzerine Kâsım b. Kutluboğa'nın kaleme aldığı et-Tashîh ve't-Tercîh 'ale'l-Muhtasari'l-Kudûrî'nin metot ve muhteva yönünden incelenmesini hedeflemektedir. Kâsım b. Kutluboğa bu eserinde mezhep içerisindeki en muteber görüşleri bir araya getirmeyi amaçlar.Tezimiz giriş ve üç ana bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde tezimizi temellendirmeye, böyle bir çalışmayı gerektirebilecek sebepleri açıklamaya çalıştık. Konumuzun zihinde canlanabilmesi adına, giriş bölümünde Hanefî mezhebinin kısa tarihi, Ebû Hanîfe'nin ilim senedi, mezhebin teşekkülü, Hanefî mezhebinin imamları, tabakâtu'l-fukahâ ve tabakâtu'l-mesâil, mezhebin muhtasar metinleri, el-Muhtasar'ın mezhep içindeki önemi, el-Muhtasar'ın şerhleri ve eserin müellifi olan Ebu'l-Hüseyn Ahmed el-Kudûrî'nin biyografisi hakkında kısa bilgiler verip, mezhep hakkında bilinmesi gereken temel malumatı özet halinde vermeye çalıştık.Birinci bölümde Kâsım b. Kutluboğa'nın hayatı hakkında bilgiler vermeye gayret ettik. Yaşadığı dönemin siyasi, kültürel ve ilmi durumu, öğrenimi ve hocaları, talebeleri ve eserlerini ele aldık.İkinci bölümde et-Tashîh ve't-Tercîh 'ale'l-Muhtasari'l-Kudûrî'yi metot yönünden incelemeye çalıştık. Eserin mahiyeti, önemi, müellifin eseri kaleme alırken izlediği yöntem, eserin bilinen isimleri ve telif edildiği tarih, kütüphane kayıtlarındaki el yazması nüshaları, eser ve müellif hakkına yapılan çalışmalar ve ibadetler bölümünde müellifin faydalandığı kaynakları tespit etmeye ve açıklamaya çalıştık.Üçüncü bölümde muhteva yönünden eseri incelemeye aldık. et-Tashîh ve't-Tercîh 'ale'l-Muhtasari'l-Kudûrî'in mukaddimesini tercüme edip tehâret bölümü özelinde, Kâsım b. Kutluboğa'nın tercih ettiği görüşleri başta el-Hidâye, Feth-u Bâbi'l-'İnâye, Fethu'l-Kadîr ve başka furû' fıkıh eserlerinden de istifade ederek açıklamaya gayret ettik.Tezimizin, Hanefi âlim Kâsım b. Kutluboğa'nın hayatını ele alması ve mezhebin muteber metinlerinden el-Muhtasar'ın kısa bir şerhi olan ve kendisinden sonraki eserlere de kaynaklık eden et-Tashîh ve't-Tercîh 'ale'l-Muhtasari'l-Kudûrî'yi kısa da olsa tanıtması açısından önem taşıdığını söyleyebiliriz. Anahtar kelimeler: Hanefî mezhebi, Kâsım b. Kutluboğa, el-Muhtasar, et-Tashîh ve't-Tercîh 'ale'l-Muhtasari'l-Kudûrî.

This thesis aims to analyse Kâsım b. Kutluboga's book called `et-Tashîh ve't-Tercîh 'ale'l-Muhtasari'l-Kudûrî`. et-Tashîh ve't-Tercîh 'ale'l-Muhtasari'l-Kudûrî is about Kuduri's el-muhtasar, which is one of the most fundamental source of Hanafi sect, in terms of its method and content. By means of this work Kâsım b. Kutluboga intends to mention most significant ideas of Hanafi sect. The thesis consists of introduction part and three main parts. In introduction part, the necessity of this research is explained and the thesis is clarified in a detailed way. In order to envisage the topic a short history of Hanafi sect, Abu Hanifa's range of education, formation of the sect, leaders of Hanafi sect, grades of Islamic law scholars and levels of Islamic law books in terms of their importance, Hanafi sect's crucial texts, the importance of el-muhtasar for the sect, studies and books which explain the book in a very detailed way on el- muhtasar and a biography of the author of the book Abul Hussaın Ahmed el Kuduri are presented in the thesis. In the first part the information about Kâsım b. Kutluboga's life is presented. Kâsım b. Kutluboga's era's political, cultural and educational conditions his lecturers, students and books are examined.In the second part, `et-Tashîh ve't-Tercîh 'ale'l-Muhtasari'l-Kudûrî` is studied in terms of its method. Importance of the book, the method that is followed by the author, other names of the book, publishing date of the book, cursive samples of the book, studies about the book and the author, resources which are used by the author for worship parts are examined and explained.In the third part, the content of the book is inspected. The introduction part of Tashih is translated and the ideas of Kâsım b. Kutluboga especially about purity part are clarified. El-Hidâye, Feth-u Bâbi'l-'İnâye, Fethu'l-Kadîr and other subtopic Islamic law books are used to express the ideas. By this way, significance of `et-Tashîh ve't-Tercîh 'ale'l-Muhtasari'l-Kudûrî`, systematics of the book and Kâsım b. Kutluboga's scholarly attitudes are introduced.It can be claimed that this thesis is important as it scrutinize Kâsım b. Kutluboga's life and introduce `et-Tashîh ve't-Tercîh 'ale'l-Muhtasari'l-Kudûrî` which is a short interpretation of el-muhtasar and a source for the posterior books, studies.Keywords: Hanafi sect, Kâsım b. Kutluboga, El Muhtasar, et-Tashîh ve't-Tercîh 'ale'l-Muhtasari'l-Kudûrî.