02714 numaralı Erzurum-Bayburt kazası Nüfus Defterinin transkripsiyon ve değerlendirilmesi

Abstract

Nüfus, belirli bir zaman diliminde sınırları tanımlanmış bir bölgede yaşayan insan sayısını ihtiva eder.Bilindiği gibi Osmanlı Tarihi incelenirken başvurulan önemli kaynakların başında arşiv kayıtları gelmektedir. Bu arşiv kayıtlarının içerisinde yer alan nüfus defterleri dönemler hakkında bize detaylı bilgiler aktarır. Özellikle şehirlerin tarihini, Sosyo-ekonomik durumlarını, demografik özelliklerini anlamamız için kritik önem arzeder. 19. Yüzyıl öncesinde Osmanlı Devleti'nde yapılan nüfus sayımları modernlik içermemekle birlikte nüfus özellikleriyle de doğrudan ilişkili sayımlar değildi. Tahrir ve avarız olarak adlandırılan bu sayımlarda vergi ödeyecek hanelerin tespiti esas alınıyordu. Fakat 19. Yüzyılda daha modern sayımlar yapılmıştır. Bu sayımlar esnasında kişilerin adları, aile soy bağı derecesi bilgileri, lakapları, mesleki durumları, yaş bilgileri ve fiziksel özellikleri hakkında etraflıca bilgiler verilmiştir.Üzerinde çalışacağımız arşiv kaydı, Başbakanlık Osmanlı Arşivi'ndeki nüfus defterleri kataloğu içerisinde 02714 Numaralı Erzurum-Bayburt Kazası nüfus defteridir. Bu çalışmada, 1842 yılında Erzurum-Bayburt kazasında yaşayan gayrimüslim topluluğun nüfusu ve nüfus hareketleri, meslekleri, göçler hakkında bilgi sahibi olacağız. Aynı şekilde bölge insanının yaş bilgisi, fiziksel özellikleri, özür ve engel durumları detaylı olarak yer almaktadır.Anahtar Kelimeler: Nüfus defteri, Erzurum-Bayburt, Gayrimüslim, 19. Yüzyıl.

Population is the number of people who live in a bordered region within a specific time.As known, while studying the Ottoman History, archival records are the main important resources referenced. Population books, which are among these archival records, give us detailed information about the periods. They are important for us particularly for understanding the history, socioeconomical conditions and demographical characteristics of cities.Population censuses conducted before the 19th century within the Ottoman Empire did not include modernity and were not directly related with population characteristics. In these censuses called tahrir (writing) and avarız (extraordinary tax in Ottoman Empire), determining the houses that would pay tax were taken as basis. But more modern censuses were conducted in the 19th century. During these censuses, detailed information was given, such as names of people, their family bond degrees, their nicknames, occupational status, ages and physical characteristics.The archival record we studied is 02714 Numbered Erzurum-Bayburt Subprovince population book in population books catalogue in The Ottoman Archives of The Prime Ministry. In this study, we will have knowledge about the population and population movements, occupations of non-Muslim community, who lived in Erzurum-Bayburt subprovince in 1842, and about migrations. Similarly, information on ages, physical characteristics, handicaps and disability status of dwellers of the region is given in detail.Keywords: Population book, Erzurum-Bayburt, non-Muslim, 19th Century.