8 numaralı Bosna Ahkam Defteri`nin transkripsiyonu ve değerlendirilmesi

Abstract

Divân-ı Hümâyun, Osmanlı Devleti'nin kuruluş döneminden 17. Yüzyılın sonlarına değin önemini korumuştur. Nitekim devlet meselelerin görüşüldüğü bu kuruluşta; idari, askerî, hukukî, dinî ve ekonomi gibi pek çok konu burada ele alınarak karara bağlanmıştır. Divân-ı Hümâyunda halkın şikayetlerine de bir çözüm getirilmeye çalışılmış ve ilk etapta Şikayet Defterleri adı altında sonrasında Ahkam Defterleri adıyla kayıt altına alınması sağlanmıştır.Bu kayıtlardan Bosna'ya ait 8 Numaralı Ahkâm Defteri çalışma konumuz olup, 128 sayfa 249 hükümden oluşmaktadır. (H. 1229-1241 / M. 1813-1825) tarihlerde Bosna'nın sosyal hayatı hakkında önemli bilgiler veren bu defter, incelenerek bilim dünyasına kazandırılmak istenmiştir.Üç bölümden oluşan tezin birinci bölümünde Bosna tarihi, Osmanlının adalet anlayışı, Osmanlı toprak rejimi, vergi sistemi, defterde adı geçen vergiler, Ahkâm Defterleri ve son olarak da 8 Numaralı Bosna Ahkâm Defteri ile alakalı bilgiler verilmiştir. İkinci bölümde defterdeki hükümlerin transkripsiyonu mevcuttur.Üçüncü bölümde ise kişiler arasında alacak verecek meseleleri, tımarla ilgili problemler, sipahilerin halk üzerindeki zorbalıkları, müslim ve gayrimüslim halk arasındaki sorunların yanı sıra müslim ve gayrimüslimlere zarar verilmemesine yönelik tembihler, vakıflarla ilgili meseleler, vergi, miras, gasb, toprak meseleleri gibi konular değerlendirilerek, hükümlerle örneklendirilmiştir.Anahtar Kelimeler: Balkanlar, Bosna, Ahkâm Defteri, Osmanlı Devleti, 19.Yüzyıl.

Bosnia is located at the west end of the Balkans. The conquest of Bosnia in 1463. In the Ottoman Empire important issues were discussed and decisions were taken in the Divan-ı Hümayun. Among these issues, puplic complaints took place, too. As a result of develpoment and expanding of the state, and with recording the puplic complaints in seperate noteboks, Ahkam Registers began to occur. It consisted of the answers written from centre to the requests of Sanjaks and Subprovinces, were arranged seperately for each province. There are 8 Ahkam Registers belonging to Bosnia. In number 8 Bosnia Ahkam Register the part we transcripted contains provisions sent to Bosnia between 1813-1825. We transcripted consists of 249 provisions taking part in the 128 pages. Ahkam Registers present information about the social and economic life of the region. There are issues such as litigation, probate, grooming, banditry, taxation, looting, heritage, aggravated, assault, marriage, malpractice. The thesis consists of three parts. In the first part, data about Bosnia and Ahkam Registers are presented. In the second part, there are transcriptions. In the last part, the content and evaulation of the provision stake part.Keywords: The Balkans, Bosnia, Ahkam Register, The Ottoman Empire, 19th Century.