The Evolution of security of tenure in Turkish civil service

Abstract

ÖZET TÜRKİYE'DE MEMUR GÜVENLİĞİNİN EVRİMİ UĞUR ÖMÜRGÖNÜLŞEN Yüksek Lisans Tezi, Kamu Yönetimi Tez Danışmam: Doç.Dr. Aykut Polatoğlu Temmuz, 1989; 436 Sayfa Bu tezin konusunu Türkiye'de memur güvenliği çerçevesinde devlet memurlarına sağlanan hukuki güvenceler oluşturmaktadır. Tezin amacı ise 19 ncu yüzyılın başından itibaren Türkiye'de memur güvenliği geleneğinin oluşumunu ve farklı siyasal sistemlerde evrimini incelemektir. Merkezileşme ve modernleşme süreçleri Batı'da olduğu gibi Türk kamu yönetiminin kapsammı genişletmiştir. Bu olgu sistemli ve güvenli bir devlet memurluğu rejiminin kurulmasını gerektirmiştir. `Memur güvenliği` bu rejimin en önemli unsurlarından birisidir. Memur güvenliği, kamu hizmetinde belirli bir rütbede kazanılmış haklarla birlikte memur olarak kalabilme hakkıdır. Bütün çalışma hayatını kamu hizmetine adamış olan bir kişinin bunun karşılığında hizmet güvencesi beklemesi doğal olduğundan memur güvenliği, devlet memuriyetindeki kariyer anlayışının bir ürünüdür. Memur güvenliği, memurun kişiliğine tanınmış bir ayrıcalık değildir. Kişi bir kamu görevini yürüttüğü için bu güvenceyi hak etmektedir. Bir başka deyişle, memurgüvenliği kamu hizmetlerinin daha iyi sunulması için memurlara sağlanmaktadır. Amacı, kamu hizmetlerini siyasal iktidarın ve baskı gruplarının müdahalelerine karşı korumaktır. Kamu hizmetlerinin korunması ise sonuçta bu hizmetleri yürüten memurların haklarının korunmasını sağlar. Bu sebeple, memur güvenliği iş güvencesi veya hizmet güvencesinin özel bir türüdür. Memur güvenliği, Osmanlı-Türk devlet memurluğu rejiminin temel unsurlarından birisini oluşturmaktadır. Bu yüzden memur güvenliği geleneğinin evrimi, memurlara tanınan hukuki güvenceler ve siyasal iktidarla bürokrasi arasındaki ilişkiler açısından ele alınıp incelenmiştir. Bu tezin temel sonuçlarından birisi Osmanlı İmparatorluğu döneminin memur güvenliği geleneğinin oluşum yıllarını meydana getirdiğidir. Memur güvenliği, Osmanlı-Türk siyasal ve yönetim sisteminde geleneksel otoriteden hukuki-rasyonel otoriteye geçişin bir ürünüdür. 1839 tarihli Tanzimat Fermanı'ndan itibaren devlet memurluğu statüsünün yazılı kurallarla düzenlenmesi ve devlet memurlarına temel güvencelerin tanınması alanlarında önemli adımlar atılmıştır. Cumhuriyet, memur güvenliği de dahil olmak üzere Osmanlı yönetim geleneğini miras olarak almıştır. Memur güvencelerinin önemli bir bölümü Cumhuriyet döneminde kökleşmiştir. Bu süreç çok partili siyasal sistemin kurulmasından önce siyasal-yönetsel sisteme egemen olan bürokratik yönetim geleneği tarafından kolaylaştırılmıştır. Memur güvenliğinin evrimi siyasal sistem veya siyasal konjonktürdeki değişmelere bağlı olarak zaman zaman kesintilere uğrayan bir gelişme göstermiştir. vfı'ÖZET TÜRKİYE'DE MEMUR GÜVENLİĞİNİN EVRİMİ UĞUR ÖMÜRGÖNÜLŞEN Yüksek Lisans Tezi, Kamu Yönetimi Tez Danışmam: Doç.Dr. Aykut Polatoğlu Temmuz, 1989; 436 Sayfa Bu tezin konusunu Türkiye'de memur güvenliği çerçevesinde devlet memurlarına sağlanan hukuki güvenceler oluşturmaktadır. Tezin amacı ise 19 ncu yüzyılın başından itibaren Türkiye'de memur güvenliği geleneğinin oluşumunu ve farklı siyasal sistemlerde evrimini incelemektir. Merkezileşme ve modernleşme süreçleri Batı'da olduğu gibi Türk kamu yönetiminin kapsammı genişletmiştir. Bu olgu sistemli ve güvenli bir devlet memurluğu rejiminin kurulmasını gerektirmiştir. `Memur güvenliği` bu rejimin en önemli unsurlarından birisidir. Memur güvenliği, kamu hizmetinde belirli bir rütbede kazanılmış haklarla birlikte memur olarak kalabilme hakkıdır. Bütün çalışma hayatını kamu hizmetine adamış olan bir kişinin bunun karşılığında hizmet güvencesi beklemesi doğal olduğundan memur güvenliği, devlet memuriyetindeki kariyer anlayışının bir ürünüdür. Memur güvenliği, memurun kişiliğine tanınmış bir ayrıcalık değildir. Kişi bir kamu görevini yürüttüğü için bu güvenceyi hak etmektedir. Bir başka deyişle, memurMemur güvenceleri üzerindeki hukuki ve fiili kısıtlamalara rağmen Osmanlı- Türk devlet memurları memur güvenliğinden faydalanmışlardır. Bu sebeple, memur güvenliği geleneği, personel reformu projelerinde gözönünde tutulmalıdır. Memur güvencelerinin anlamı ve kapsamı üzerinde yönetim ve bürokrasi arasındaki anlaşmazlıklar azaltılmak suretiyle bu projelerin amaçları gerçekleştirilebilir. »X

ABSTRACT THE EVOLUTION OF SECURITY OF TENURE IN TURKISH CIVIL SERVICE UGUR OMURGONULSEN M.A. in Public Administration Supervisor: Assoc. Prof. Dr. Aykut POLATOGLU July, 1989; 436 pages The subject of this thesis is the legal guarantees provided for civil servants in the framework of security of tenure in Turkish civil service regime. Its objective is to examine the formation of the tradition of security of tenure and its evolution in different political systems in Turkey since the early nineteenth century. Centralization and modernization processes have expanded the size of Turkish civil service as well as Western counterparts. This phenomenon has necessitated the establishment of a systematic and secure civil service regime. The `security of tenure` is one of the crucial elements of this civil service regime. The security of tenure is a general right to remain as a civil servant with vested rights in a particular rank in civil service. It is an indispensable outcome of the understanding of career in civil service due to a person who devotes all his working-life to public service 1güvenliği kamu hizmetlerinin daha iyi sunulması için memurlara sağlanmaktadır. Amacı, kamu hizmetlerini siyasal iktidarın ve baskı gruplarının müdahalelerine karşı korumaktır. Kamu hizmetlerinin korunması ise sonuçta bu hizmetleri yürüten memurların haklarının korunmasını sağlar. Bu sebeple, memur güvenliği iş güvencesi veya hizmet güvencesinin özel bir türüdür. Memur güvenliği, Osmanlı-Türk devlet memurluğu rejiminin temel unsurlarından birisini oluşturmaktadır. Bu yüzden memur güvenliği geleneğinin evrimi, memurlara tanınan hukuki güvenceler ve siyasal iktidarla bürokrasi arasındaki ilişkiler açısından ele alınıp incelenmiştir. Bu tezin temel sonuçlarından birisi Osmanlı İmparatorluğu döneminin memur güvenliği geleneğinin oluşum yıllarını meydana getirdiğidir. Memur güvenliği, Osmanlı-Türk siyasal ve yönetim sisteminde geleneksel otoriteden hukuki-rasyonel otoriteye geçişin bir ürünüdür. 1839 tarihli Tanzimat Fermanı'ndan itibaren devlet memurluğu statüsünün yazılı kurallarla düzenlenmesi ve devlet memurlarına temel güvencelerin tanınması alanlarında önemli adımlar atılmıştır. Cumhuriyet, memur güvenliği de dahil olmak üzere Osmanlı yönetim geleneğini miras olarak almıştır. Memur güvencelerinin önemli bir bölümü Cumhuriyet döneminde kökleşmiştir. Bu süreç çok partili siyasal sistemin kurulmasından önce siyasal-yönetsel sisteme egemen olan bürokratik yönetim geleneği tarafından kolaylaştırılmıştır. Memur güvenliğinin evrimi siyasal sistem veya siyasal konjonktürdeki değişmelere bağlı olarak zaman zaman kesintilere uğrayan bir gelişme göstermiştir. vfı'ABSTRACT THE EVOLUTION OF SECURITY OF TENURE IN TURKISH CIVIL SERVICE UGUR OMURGONULSEN M.A. in Public Administration Supervisor: Assoc. Prof. Dr. Aykut POLATOGLU July, 1989; 436 pages The subject of this thesis is the legal guarantees provided for civil servants in the framework of security of tenure in Turkish civil service regime. Its objective is to examine the formation of the tradition of security of tenure and its evolution in different political systems in Turkey since the early nineteenth century. Centralization and modernization processes have expanded the size of Turkish civil service as well as Western counterparts. This phenomenon has necessitated the establishment of a systematic and secure civil service regime. The `security of tenure` is one of the crucial elements of this civil service regime. The security of tenure is a general right to remain as a civil servant with vested rights in a particular rank in civil service. It is an indispensable outcome of the understanding of career in civil service due to a person who devotes all his working-life to public service 1güvenliği kamu hizmetlerinin daha iyi sunulması için memurlara sağlanmaktadır. Amacı, kamu hizmetlerini siyasal iktidarın ve baskı gruplarının müdahalelerine karşı korumaktır. Kamu hizmetlerinin korunması ise sonuçta bu hizmetleri yürüten memurların haklarının korunmasını sağlar. Bu sebeple, memur güvenliği iş güvencesi veya hizmet güvencesinin özel bir türüdür. Memur güvenliği, Osmanlı-Türk devlet memurluğu rejiminin temel unsurlarından birisini oluşturmaktadır. Bu yüzden memur güvenliği geleneğinin evrimi, memurlara tanınan hukuki güvenceler ve siyasal iktidarla bürokrasi arasındaki ilişkiler açısından ele alınıp incelenmiştir. Bu tezin temel sonuçlarından birisi Osmanlı İmparatorluğu döneminin memur güvenliği geleneğinin oluşum yıllarını meydana getirdiğidir. Memur güvenliği, Osmanlı-Türk siyasal ve yönetim sisteminde geleneksel otoriteden hukuki-rasyonel otoriteye geçişin bir ürünüdür. 1839 tarihli Tanzimat Fermanı'ndan itibaren devlet memurluğu statüsünün yazılı kurallarla düzenlenmesi ve devlet memurlarına temel güvencelerin tanınması alanlarında önemli adımlar atılmıştır. Cumhuriyet, memur güvenliği de dahil olmak üzere Osmanlı yönetim geleneğini miras olarak almıştır. Memur güvencelerinin önemli bir bölümü Cumhuriyet döneminde kökleşmiştir. Bu süreç çok partili siyasal sistemin kurulmasından önce siyasal-yönetsel sisteme egemen olan bürokratik yönetim geleneği tarafından kolaylaştırılmıştır. Memur güvenliğinin evrimi siyasal sistem veya siyasal konjonktürdeki değişmelere bağlı olarak zaman zaman kesintilere uğrayan bir gelişme göstermiştir. vfı'ABSTRACT THE EVOLUTION OF SECURITY OF TENURE IN TURKISH CIVIL SERVICE UGUR OMURGONULSEN M.A. in Public Administration Supervisor: Assoc. Prof. Dr. Aykut POLATOGLU July, 1989; 436 pages The subject of this thesis is the legal guarantees provided for civil servants in the framework of security of tenure in Turkish civil service regime. Its objective is to examine the formation of the tradition of security of tenure and its evolution in different political systems in Turkey since the early nineteenth century. Centralization and modernization processes have expanded the size of Turkish civil service as well as Western counterparts. This phenomenon has necessitated the establishment of a systematic and secure civil service regime. The `security of tenure` is one of the crucial elements of this civil service regime. The security of tenure is a general right to remain as a civil servant with vested rights in a particular rank in civil service. It is an indispensable outcome of the understanding of career in civil service due to a person who devotes all his working-life to public service 1