Political and intellectual disputes on the academisation of religious knowledge

Abstract

oz DİNSEL BİLGİNİN AKADEMİZASYONU ÜZERİNE POLİTİK VE ENTELLEKTÜEL TARTIŞMALAR AKTAY, Yasin Yüksek Lisans Tezi, Sosyoloji Anabilim Dalı Tez Yöneticisi: Prof. Dr. Bahattin AKŞİT Şubat, 1993, 153 sayfa. Bu çalışma Türk modernleşmesi ve ilahiyat fakülteleri deneyimleri örneğinde, modern zamanlarda yüksek Islâmî bilgi üretiminin kurumsal imkanlarını sorgulamayı hedeflemektedir. Türkiye'de yüksek Islâmî eğitimin tarihi toplumdaki siyasî ve entellektüel gelişmelerle çok yakından ilişkili olagelmiştir. Böylece, yüksk îslâmî eğitim alanındaki iki büyük deneyimi -Darülfünun ilahiyat Fakültesi (1924- 1933), Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi (1949)- bir yandan Türk siyasî ve entellektüel gelişmesi bağlamında, diğer yandan sonuçta bir îslâmî grand teoriye götürebilecek şekilde modern zamanlarda yüksek Islâmî bilgi üretiminin çeşitli arayışları bağlamında incelenmektedir. Böylece, çalışmada İlahiyat Fakültesinin içinde işlerliği olan değişik Islâmî entellektüel eğüinılerinin bir tasvirinin yanısıra, Fakültenin gelişimi esnasındaki siyasi eğilimlerin bir değerlendirmesi sunulmaktadır. Ayrıca, müslümanlar arasında Modernleşmeyle birlikte gelişen gerilimler, modernlik durumuna tepkileri ve modernliğin biliçlerinde yol açtığı etki açısından teşhis edilip çözümlenmeye çalışılmaktadır. Modernliğin başlıca sonucu düşündükleriyle yaşadıkları/yaşamak zorunda oldukları arasındaki tutarsızlıktan doğduğu varsayılan, Müslüman bilincinin yaralılığı olarak teşhis edilmektedir. Bu sorunlar, çağdaş dünyanın gereklerine uygun olarak îslâmî bilgi üretiminin veya yeniden üretimi ihtiyacından kaynaklanan sorunlarla birlikte yüksek Îslâmî eğitimin kurumsallaşmasını zorunlu kılar. Fakat böyle bir görevi üstlenmek, aynı zamanda meşruiyyet ve güç ilişkileri gibi sorunlar yaratır. Bu çalışma da, böylece, bu sorunlar ve bu sorunların mümkün îmâlan üzerinde yoğunlaşmayı denemektedir. ^- Anahtar Kelimeler: Akademizasyon, Dinsel Bilgi, Hurafe Savunuculuğu, müslüman Bilinci, Müslüman Paradoksu, Laikleşme, Söyleme Kışkırtılma, Tarihin Etkinliği, Tağut, Firavun, Karun, Bel'am, Unus, Vertere, Facile, Disiplin. Bilim Dalı Sayısal Kodu: 211. 03. 01 IV

ABSTRACT POLITICAL AND INTELLECTUAL DISPUTES ON THE ACADEMIS ATION OF RELIGIOUS KNOWLEDGE AKTAY, Yasin M. A. in Sociology Supervisor: Prof Dr. Bahattin AKŞÎT February, 1993/153 pages. This study aims to examine the institutional possibilities of producing higher Islamic knowledge in the modem times, in the case of Turkish Modernisation and the experiences of the faculties of divinity. The history of the higher Islamic education has been very closely correlated with the political and intellectual developments in the Turkish society. Therefore, two major experiences of the higher Islamic education, the Faculty of Theology in the Darülfünun of Istanbul (1923-1933) and the Faculty of Divinity in Ankara University (1949) are reviewed in the context of Turkish political and intellectual development, and in the context of various quests for producing higher Islamic knowledge in modern times, which tend to arrive at an Islamic grand theory. Thus, there is represented, in the study, a short description of the Islamic intellectual trends working in the Faculties of Divinity together with the elaboration of the political trends during the growth of the Faculties. Furthermore, some intellectual tensions aroused among Muslims with modernisation are identified and analysed in terms of their response to the modernity, and of the influences took place on their consciousness. The major outcome of modernity is identified as the injury of the Muslim consciousness that is assumed to take place as a result of the incoherence between what they live and what they (have to) live. These problems together with the problems originated from the need to produce or reproduce Islamic knowledge in accordance with the requirements of the contemporary world necessitates institutionalisation of the higher Islamic education. But encountering such a task also creates some problems as legitimation and power relations. This study tries to concentrate, thus, on these problems and on their possible implications on the consciousness. Keywords: Academisation, Religious Knowledge, Superstition Defendership, Muslim Consciousness, Muslim Paradox, Laicisation, Incitement to the Discourse, Effectivity of History, Tağut, Firavun, Karun, Belam, Unus, Vertere, Facile, Discipline. Science Code: 211. 03. 01 III