Discourse on democracy: the Turkish debate between 1945-1950

Abstract

ÖZ DEMOKRASİ SÖYLEMİ: 1945-1950 Döneminde Türkiye'deki Tartışmalar ÜSTÜNER, Fahriye Doktora Tezi, Kamu Yönetimi Bölümü Tez Yöneticisi: Doç. Dr. Muharrem TÜNAY Bu çalışma, Türkiye'de demokrasiye 'geçiş' dönemi olarak kabul edilen 1945-1950 yılları arasındaki demokrasi söylemini incelemektedir. Demokrasi kavramı üstüne Türkiye'deki tartışma, Batı deneyiminin pratik ve teorik mirasından büyük ölçüde etkilenmiştir. Bu kavramın Batı'daki doğuşu ve gelişiminin analizi, demokrasinin ideal olarak tanımlanmasının imkansız olduğunu göstermektedir; tarih boyunca kavram zamana ve yere bağlı olarak değişime uğramıştır. Buna rağmen, Türkiye'de demokrasi tartışması, demokrasinin evrensel-ideal bir model olarak değerlendirilmesi yönündedir. Türkiye'de geçiş döneminde, varolan rejimin ve yasal düzenlemelerin demokrasi bağlamında tartışılması, çok çeşitli demokrasi tanımı ve kavramsallaştırmasını ortaya çıkarmıştır. Bu çalışma, bu dönemde demokrasi söyleminin farklı ve çelişkili olarak kurulduğunu göstermektedir. Bu farklılık tartışanların siyasi konumlarıyla ilişkilidir. Türkiye'deki demokrasi tartışmasının doğasını ortaya koyabilmek amacıyla Meclis tutanakları ve bazı gazeteler, temel kaynak olarak analiz edilmiştir. Kavramın Batı analizinde demokrasinin iki ayrı boyutu olarak saptanan felsefi ve entellektüel boyut ile pratik boyut temel alınarak, eldeedilen veriler kategorileştirilmiştir. Bu anlamda kategoriler, 'kavram olarak demokrasi' ve 'siyasal pratiğin demokrasi bağlamında değerlendirilmesi'dir. İkinci kategori de, alt kategorilere ayrılmıştır: 'varolan rejimin doğası üzerine demokrasi bağlamında tartışma', 'yasal düzenlemelerin Mecliste demokrasi bağlamında tartışılması' ve 'Türk demokrasisinin geliştirilmesi için yapılan öneriler' den oluşmaktadır. 'Geçiş' döneminde demokrasi tartışmasının analizi; demokrasinin istenirliği ve soyut düzeyde kavramın tanımlanması konusunda uzlaşmanın varlığını, ancak, somut siyasal pratiğin demokrasi bağlamında tartışması sırasında özellikle kavramın tanımlanması konusunda anlaşmazlık olduğunu ortaya koymaktadır. Anlaşmazlığın altında yatan temel nedenin taraflar arasındaki siyasal iktidar mücadelesi olduğu vurgulanmıştır. Çalışma ayrıca, günümüzde de devam etmekte olan demokrasi tartışmalarının karşılaştırmalı olarak incelenmesinde bir kaynak oluşturmaktadır. Anahtar Kelimeler: Demokrasi, Demokrasi Söylemi, Demokrasi Düşüncesi, Türkiye'nin Çok Partili Döneme Geçişi, Türkiye'de Demokrasi Tartışmaları. Bilim Kodu: 217.01.01 vı

ABSTRACT DISCOURSE ON DEMOCRACY: The Turkish Debate Betvveen 1945-1950 ÜSTÜNER, Fahriye Ph.D. in Public Administration Supervisor: Assoc. Prof. Dr. Muharrem TÜNAY This study aims to examine the discourse on democracy in the years between 1945-1950 referred as the 'transition period' in the Turkish political literatüre. The Turkish debate on democracy has been heavily influenced by the theoretical and practical legacy of the VVestern experience. Analyzing the emergence and evolution of the concept 'democracy' in the West, the study asserts that it is almost impossible to make an 'ideal-typical' definition of democracy. For its meaning has been equivocal, contextual and time and space dependent throughout the history. Despite this, the Turkish debate on democracy has tended to take for granted the existence of a 'universal1 model of democracy. it is ironic that the public debate on the nature of the existing political regime and the legal-political framevvork during the period of 'transition to democracy' displays a great variety of definitions and conceptualizations of democracy. The study shows that the discourse on democracy during that period was constructed in different and controversial ways from various political positions. iiiin order to reveal the nature of the Turkish debate, the minutes of the Turkish Grand National Assembly and the issues of selected nevvspapers of the period are selected and analyzed as the main sources of the study. Drawn upon the distinction made about the VVestern debate betvveen the philosophical/intellectual and practical dimensions of democracy, the data collected out of the Turkish debate on democracy are classified under two main categories that are the 'concept of democracy' and the 'assessment of the political practices' in their relation to democracy. And the latter is divided into the sub-categories of the public discussion on the nature of the existing regime, the parliamentary debate över the legal framework within the context of democracy, and the proposals for the progress of the Turkish democracy. The analysis of the public debate on democracy during the period of 'transition1 indicates that vvhereas there was a consensus on the definition of democracy at the abstract level and on the commitment to democracy as an ideal, the assessments of the actual political practice within the context of it were marked by a significant disagreement behind which there lay the political power struggles among the political actors. The study also provides clues for a comparison över time since the Turkish debate on democracy stili continues. Keywords: Democracy, Discourse of Democracy, Thought of Democracy, Turkey's transition to multi-party system, Turkish debate över democracy. Science Code: 217.01.01 iv