Ondokuzuncu yüzyıldan günümüze kadar Türk resim sanatında dokunun uygulanışı

Abstract

151 ÖZET Doğadaki bütün varlıklar kendine özgü belirli bir dış yapıya sahiptir. Dış yapının oluşumu ise, o varlığı oluşturan öz yapıdan kaynaklanır. Öyleyse doğayı teşkil eden her farklı özün, binlerce biçime ihtiyaç duyması gerekir. O halde diyebiliriz ki, her öz binlerce farklı dokuyu oluşturmaktadır. Doku insan tarafından ya da doğanın etkileşimi sonucu değişiklik gösterir. Sanat yapıtı kategorisine giren bütün resimlerin kendini ifade edebilmesi aynı zamanda bir takım unsurları beraberinde getirmesi ile mümkündür. Bunlar: doku, biçim, renk, kompozisyon, ışık-gölge vb. elemandır. Doku da biçim, renk kompozisyon ışık-gölge gibi plastik yapının önemli bir parçasıdır. Dokunun resim sanatında uygulamasının tarihi araştırması sonucunda görüyoruz ki doku primitif döneminden itibaren uygulanmıştır. Ondokuzuncu yüzyıldan günümüze kadar Türk Resim Sanatı'nda her eserde yer almasına karşın diğer plastik değerler seviyesine ulaşamamıştır. Günümüz çok sesli sanat anlayışının bir yansıması olarak doku, resmin sınırlarını zorlayarak resim-rölyef arası bir yere yerleşme çabasındadır. Türk Resim Sanatmda dokunun uygulanışını incelediğimizde tuval bezinin dokusal yapısından; rölyefi etkili dokulara kadar çok farklı uygulamaların olduğu görülmektedir. Resim sanatımızda bilinçli ya da bilinçsiz olarak en çok boyanın doğal dokusundan yararlanılmıştır. Nitekim primitif ressamlarımızdan günümüze kadar bir çok sanatçı, firça darbelerinin ortaya çıkarmış olduğu bu dokuyu eserlerinde kullanmışlardır. Sanatçılar yapıtlarında istenilen etkiyi yaratabilmek için boyanın doğal olanaklarından yararlanmışlar; böylelikle iki ya da üç boyutlu doğal dokuların taklidini veya benzerini yapmışlardır.152 însan tarafından çeşitli kullanım amacı için üretilmiş ürünlerin yapay dokularının bilinçli olarak kullanılması, kübizme kadar uzanır. Türk resminde de yapay dokuların kullanılmasında Batı resim anlayışı etkindir. Nitekim yapay dokuların resim sanatımızda kullanılması papier colle'den asamlaj'a kadar farklılık arzetmektedir. Görsel algı yanılmasına dayanan optik dokuların kullanılması resim sanatımızda yaygın değildir. Resimde uygulanan doku vasıtasıyla görsel ve tensel haz alma duygusu en yüksek seviyeye ulaşmaktadır. Böylelikle sanatçı yapıtında istediği etkiyi verirken resmin beğenişimde artırmaktadır. Sonuç olarak diyebiliriz ki; doku, resim sanatında renk, biçim, ışık-gölge, kompozisyon gibi plastik yapının en önemli bir parçasıdır. Sanatçı dokuyu yapıtında etkin olarak uygulamalı, fakat resmini rölyefe de dönüştürmemelidir.

153 ABSTRACT Every objects in the nature has their own special exterior structure, The formation of the exterior structure gets its source from the interior structure exists in the nature needs thousands of shape. We can easily say that every object of different texture, shows difference whether by the the nature or by the human beings. All paintings categorised as art express themselves if they bring some elements with themselves. These elements are named as texture, shape, colour, composition, shadow or light. Texture is the important part of the plastic structure such as shape, colour, composition, bight and shadow. When we reserarch the application of texture on art of painting in history, we can easily say that it has been applied since the primitive period. Since the texture has been applied to every masterpiece in Turkish art history from 19 th century to nowadays, whereas the other plastic values hasn't regarded highly. The texture today as a reflection of a poly- voiced art understanding try to find a place between painting and relief by forcing the limits of the painting When we research the application of texture in Turkish art of painting it has been seen plenty of different applications from the textural structure of cancans material to the textures whose reliefs are effective. In our art of painting conciously or unconciosly it has been used highly from the natural texture of paint, As a matter of fact, many painters from the early ones to moderns has used this texture that has been existed by the paint-brush strokes in their pieces, painters has made use of the natural opportunities of paints in order to create desired effect in their works so they hove performed the imitation or the similarity of the two or three dimentional natural textures. Being used the artificial textures of produced works deliberately for the purpose of different usage by the human beings have extended to Cubism.154 There is an effect of European understarding on Turkish art of painting in terms of using the artificial textures. As a matter of fact, the wage of artificial textures in our art of painting has shown differences from Papier Calle to Asamblas. The usage of optical textures is not common in our art of painting. By means of using the texture in painting, the delight of visual and sensibility feeling has reached its highest level. Thus, while the painter gives his desirable effect in his work, the admirability of the painting increases. Finally, the texture is the most important part of the plastic structure such as colour, shape, light, shadow and composition in art of painting. The painter has to use the texture effectively but he doesn't also have to convert his painting into relief.