The Concept of anti-establishment in the leftist and Islamic ideologies

Abstract

ÖZ RADİKAL SOL VE RADİKAL İSLAMCI İDEOLOJİLERDE DÜZEN KARŞITI SÖYLEM Ergün, Ergül Yüksek Lisans Tezi, Sosyoloji Bölümü Tez Yöneticisi: Prof. Dr. Yakın Ertürk Şubat 1995, 88 sayfa Bu tez, düzen karşıtı söylemin radikal İslam ve radikal solda, farklı dönemlerde nasıl kurgulandığını incelemektedir. 1980'li yıllara kadar, ezilen halkların ve sistemin kenarında kalmış yoksul kesimlerin temsilciliğini sol üstlendi. 1990'larda ise sol tepkisiz bir konuma doğru giderken, İslam ve etnik milliyetçilik gibi ideolojiler yükselmeye başladı. 90'lı yıllarda ezilen halkların sözcülüğünü ve düzen karşıtı söylemi kısmen, İslami ideoloji üstlendi. Radikal İslamcı ve radikal sol ideolojiler tamamıyle iki farklı dünya projesi sunmalarına rağmen, 80'li yıllardan itibaren İslam solun düzen karşıtı radikalizmine yaklaştı. 19701i yıllarda Türkiye'de sınıf yapılarının belirsizliği ve yükselen Ülkücü hareket nedeniyle sol, işçi sınıfı idolojisine dayanmasına rağmen, politik söylemini toplumun diğer kesimlerini de içerecek şekilde, fakat hala bir sınıf perspektifinde kalarak, anti-emperyalizme ve anti-faşizme kaydırdı ve bu söylemin öznesi sadece ve sadece işçi sınıfı değil, 'emekçi sınıflar' oldu. 90'lı yıllarda, islamcı ideoloji 'ezilen halk-devlet' karşıtlığı söylemini, sınıfsal içeriğinden boşaltarak ve 'Müslüman' kimliğiyle eklemleyerek yeniden kurdu. Böylece, sosyalist ideolojinin popüler adlandırmalarını, sınıf mücadelesi ihtimalini ortadan kaldıracak bir özneyle birleştirmiş oldu. Bu tez, 70'li yıllardaki 'Devlet-Halk' karşıtı söylemin, 1990'larda radikal İslamcı söylem tarafından nasıl yeniden kurulduğunu göstermeye çalışmaktadır. Anahtar Kelimeler: Anti-faşizm, devlet, düzen karşıtı söylem, islam, Kemalizm, laiklik, radikal islam, sol, sol hareketler, Türkiye'de sınıf yapıları. iv

ABSTRACT THE CONCEPT OF ANTI-ESTABLISHMENT IN THE LEFTIST AND ISLAMIC IDEOLOGIES Ergün, Ergül Ms., Department of Sociology Supervisor: Prof. Dr. Yakın Ertürk February 1995, 88 pages This thesis attempts to compare the construction of anti- establishment discourse in radical leftist and radical Islamic Ideologies at different periods in Turkey. While the Left appropriated, until the 80s, the ideology of oppressed groups and poor people who were at the periphery of state, in the nineties the discourse for being on the side of the oppressed was appropriated in certain of its aspects by the Islamic Ideology. Even though the leftist and Islamic ideologies propose two entirely different projects, they both articulate a discourse in terms of being against the establishment. In the 1970's, under the pressure of the ambiguity of class structure in Turkey and of the rise of nationalist movement, the Left focused its discourse on anti-imperialism and anti- fascism, articulated it so as to include the middle-classes (still though from a class perspective) as well, rather than restricting a purely working-class ideology. In the nineties, the Islamic ideology too appropriated the same discourse of 'oppressed people versus the State,' however emptying it from its class content and re-articulating it according to a 'Muslim' identity. In this way, they unified the ensemble of popular interpellation of socialist ideology by means of appealing to a subject that eliminates the possibility of referring to the idea of class struggle. The thesis attempts to show in detail how such 'the State versus the People' discourse of seventies has been re-constructed by the Islamic ideology in the nineties. Keywords: Anti-establishment discourse, anti-fascism, anti-status quo, class structure in Turkey, Islam, Islamic Ideology, Left, leftist movement, Kemalism, radical Islam, secularism, State. m