The Concept of relation in Bradley and Whitehead

Abstract

öz BRADLEY VE WHITEHEAD'DE İLİŞKİ KAVRAM Berk, Gaye Doktora, Felsefe Bölümü Tez Yöneticisi: Prof Dr. Akın Ergüden Haziran 1995, 122 sayfa Bu tez Bradley'in ilişkinin gerçekliğine karşı olan argümanını, argüman çevresinde oluşan tartışmalar ile birlikte analiz eder ve Whitehead metafiziğinin nasıl ve ne anlamda Bradley'in argümanına bir cevap olduğunu göstererek Whitehead felsefesi ile bağlantısını kurar. Çalışmada Bradley'in ilişki problemini birlik ve çokluğun ilişkisel bir olguda bir arada olmasının imkansızlığı şeklinde formüle ediş biçimi filozofun duygu kavramı ve mutlak teorisi ile bağlantılı bir biçimde sunulmaktadır. Argümanın dayandırıldığı önsayım, argümanın temelinde ilişkinin gerçek olması için dünyayı değiştirmesi gerektiği iddiasınm yattığı görüşü ileri sürülerek açıklığa kavuşturulmaktadır. Bu önsayımm dinamik bir şeyi, yani bir süreci işaret ettiği gösterilmekte ve Bradley'in argümanında ifade edilen ikilemin, Bradley'in dinamik bir şeyi statik bir dünyaya yerleştirmesindenkaynaklandığı iddia edilmektedir. Argümana yöneltilen, Russell'in eleştirisini de içeren bir dizi eleştiri, eleştirmenlerin argümanda sergilenen paradoksu çözmek yerine argümanın geçerliliğini red ettikleri görüşü ileri sürülerek tartışılmıştır. Argümanın analizinin ardından Whitehead felsefesi, Bradley' in argümanında sergilenen ilişki problemi ile bağlantısı içinde incelenmektedir. Bu amaçla Whitehead'in duygu kavramı analiz edilmektedir. Analiz sonucu, Whitehead'in duygu kavramının, oluşan birimin (actual entity) deneyiminin birlik ve çokluğu çelişkiye düşmeden kendi içinde barındıran bir ilişki olgusu olması gerçeğine işaret etmesi bakımından Bradley' in ikilemine bir cevap olarak ele alınabileceği görüşü temellendirilmektedir. Buradan, Whitehead'in ilişkiyi, ilişkinin terimleri üzerinde varlıksal önceliği olan bir tür şey olarak düşünüşü vurgulanmakta, böylece filozofun ilişkinin oluşan birimlerin deneyimleri yoluyla dünyayı kurduğu şeklindeki görüşü incelenmektedir. Son olarak Whitehead'in, Bradley' in argümanında önsayım olarak yer alan ilişki anlayışını kabul ederek ve ilişkiye, onu oluşan birimlerin deneyimiyle aktivite kazanan dinamik bir dünyaya taşıyarak gerçeklik statüsü tanıdığı sonucuna varılmaktadır. Anahtar Kelimeler: İlişki, Deneyim, Mutlak, Varlık, Yokluk, Oluşan Birim, Ebedi Nesne, Gerçeklik, Görüntü, Süreç, Bir, Çok, Monizm, Çokluk. Bilim Dalı Sayısal Kodu: 209.02.00 VI

ABSTRACT THE CONCEPT OF RELATION IN BRADLEY AND WHITEHEAD Berk, Gaye Ph.D., Department of Philosophy Supervisor: Prof. Dr. Akın Ergüden June 1995, 122 pages. This thesis analyses Bradley's argument against the reality of relation together with the discussions around it and grounds its connection with Whitehead's philosophy exhibiting how and in what sense Whitehead's metaphysics is an answer to Bradley's argument. In the study, Bradley's formulation of the problem of relation as the impossibility of the togetherness of the unity and the plurality in a relational fact is presented in connection with his concept of immediate experience and theory of Absolute. The presupposition on which the argument is based is clarified advancing the view that on the ground of the argument lies the assertion that relation must change the world if it is real. It is shown that this presupposition indicates a dynamic thing, namely, a process, and claimed that the reason of the dilemma expressed in Bradley's argument is caused mby his placing of this dynamic entity into a static world. A number of criticisms, including Russell's criticism, to the argument are discussed advancing the view that the critics reject the validity of the argument rather than solve the paradox exhibited in the argument. After analyzing the argument, Whitehead's philosophy is examined in connection with the problem of relation displayed in Bradley's argument. To this end Whitehead's concept of feeling is analyzed. As a conclusion of the analysis it is maintained that Whitehead's concept of feeling can be considered as an answer to Bradley's dilemma in the sense that it points out the fact that the experience of an actual entity is a fact of relatedness combining in itself the unity and the plurality without falling into contradiction. Thereby, Whitehead's thinking of relation as a kind of thing having an ontological priority over the terms is emphasized explicating his view that relation makes the world through the experiencing of an actual entity. Finally, it is concluded that Whitehead, accepting the notion of relation that is presupposed in Bradley's argument and carrying it to a dynamic world activated by the experiences of actual entities assigns to the relation status of reality. Key Words: Relation, Experience, Absolute, Being, Not-Being, Actual Entity, Eternal Object, Reality, Appearance, Process, One, Many, Monism, Pluralism. Science Code: 209.02.00 IV