Contradictory class locations in Turkey: An empirical approach

Abstract

öz TÜRKİYE'DE ÇELİŞKİLİ SINIF KONUMLARI: AMPİRİK YAKLAŞIM Aktaş, Ahmet Salih Yüksek Lisans, Sosyoloji Bölümü Tez Yöneticisi: Doç. Dr. Yusuf Ziya Özcan Eylül 1999, 172 Bu çalışmanın amacı, Türkiye'de çelişkili sınıf konumlarında yer alan insanların, sınıfsal tutumlarını araştırmaktır. Çelişkili sınıf konumları kavramı, Amerikalı Sosyolog E^ O. Wright tarafından geliştirilmiştir. Bu kavram, günümüz batı toplumlarının sınıfsal yapısında, klasik Marxist ve Weberci teorilerde tanımlanan sınıflara dahil olmayan kesimleri tarif etmek üzere kullanılmaktadır. Bilhassa beyaz yakalı denilen çalışanlar bu kavramın ana bileşenidirler. Çalışmada, deneklerin hem sınıf konumlarına, hem de gelir, eğitim, cinsiyet gibi diğer değişkenlere göre sınıfsal tutumlarında ki değişiklikler tespit edilmeye çalışılmıştır.Örneklem, Ankara'da çeşitli firmalarda çalışan 157 denekten oluşmaktadır. Deneklerin işyerlerindeki konumlan üst düzey yöneticiden, en alt düzey beyaz yakalı çalışana kadar değişebilmektedir. Üretim araçlarının sahip yada ortaklarıyla, klasik işçi sınıfı üyeleri araştırma dışında tutulmuşlardır. Araştırma verileri, sınıf tutum ölçeği ve deneklerin sınıf konumlarım belirlemeye yönelik sorulan içeren bir anket formu aracılığı ile toplanmıştır. Bu ölçek ve sorular E. O. Wright'm araştırmalarında kullanılmış olup, Türkçe'ye çevrilmiş ve Türkiye'nin öznel koşullarına göre düzenlenmişlerdir. Ankete, deneklerin sosyo-politik konularda ki eğilimlerim de saptayabilmek için bazı sorular eklenmiştir. istatistik analizleri için `crosstabulation`, tek yönlü anova, post hoc testleri ve regresyon teknikleri kullanılmıştır. Değişkenler arasındaki olası ilişkileri saptamak içinde ki-kare ve manidarlik ölçme prosedürlerinden yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda, başka ülkelerde yapılan eşdeğer araştırmalarla benzer sonuçların alındığı görülmüştür. Sonuçlar, sınıfsal tutumların, sınıf konumlarına göre farklılaştığını ve gelir gibi apolitik kanştıncı değişkenlerden ziyade, sınıfın, sınıfsal tutumu belirleyen birinci etmen olduğunu ortaya çıkarmıştır. Anahtar Kelimeler: Sosyal sınıflar, çelişkili sınıf konumlan, Marxizm VI

ABSTRACT CONTRADICTORY CLASS LOCATIONS IN TURKEY: AN EMPIRICAL APPROACH Aktaş, Ahmet Salih M. S., Department of Sociology Supervisor: Assoc. Prof. Dr. Yusuf Ziya özcan September 1999, 172 pages The purpose of this study is to explore the class based attitudes of people in contradictory class locations. The concept of contradictory class locations has been generated by American Sociologist E. O. Wright. It refers to class locations, which could not be accepted as one of the classical classes defined in Marxist and Weberian Theories. Especially the white-collar employees are taken into this category. It is intended to observe the class attitude changes of people with respect to class locations and other variables such as income, education, sex etc. mThe sample consists of 157 respondents who are working at the several firms in Ankara. Respondents are chosen from top managers to the lowest white-collar employees. Owners or partners of means of production and classical working class members are excluded from the survey. The data were gathered by using a questionnaire that includes `class attitude scale` and the questions for determining class location of the respondent. These parts are taken from the survey questionnaire of E. 0. Wright and they are modified according to the conditions of Turkey. Some further questions are added in order to gather complementary information on the socio-political tendencies of respondents. Crosstabulation, one way anova, post hoc tests and regression analyses were used as statistical procedures. Chi-square and measures of significance were used to explore possible relationships between variables. It is seen that the results have similar characteristics with the other surveys conducted at different countries. Results have revealed that class attitudes of respondents are changing among different class locations. Classes are the main determinant in class- related issues rather than other effective factors such as income. Keywords: Social classes, contradictory class locations, Marxism IV