17 - 25 yaş gençlerde görülen bazı dini şüpheler ve din eğitimi açısından değerlendirilmesi

Abstract

Bu araştırma gençlik dönemindeki dini şüphe konularının tespit edilmesi ve bazı çözüm yollarının önerilmesi ile ilgilidir. Araştırmanın örneklemini 50'si mülakat ve 353 'ü anket olmak üzere toplam 403 genç oluşturmuştur. Bu gençler 17-25 yaş arasındadırlar ve büyük kısmını üniversite öğrencileri oluşturmuştur. Araştırmada dini şüphelerin gençlik dönemindeki en önemli problemlerden biri olduğu tespit edilmiştir. Gencin kendisine gelecek için önemli kararlar alma öncesinde olduğu bir dönem olan gençlik çağında, çeşitli dini, sosyal ve psikolojik nedenlere bağlı olarak ortaya çıkan dini şüphelerin bu dönemde onun kişiliğinin oluşmasında, gencin kendisine özgü bir hayat felsefesi geliştirmesi ve sağlıklı tercihler yapmasında önemli bir etken olduğu belirlenmiştir. Özellikle istekli ve hazırlıklı olarak mülakat ve anketimize katılan gençlerin fikirleri ve açıklamaları doğrultusunda dini şüphelerin gencin dini hayatına olduğu kadar, sosyal hayatına da büyük bir etkide bulunduğu söylenebilir. Araştırmada ayrıca, gençlik dönemindeki bireylerin biyolojik ve sosyo- psikolojik gelişimleri incelenmiştir. Gençlerin bu dönemde fiziksel olarak gelişimlerinin en üst sınırına ulaştıkları tespit edilmiştir. Genç bu dönemde sosyal ve psikolojik olarak da gelişmekte ve kendisine yeteneklerine, şartlara ve isteklerine uygun bir hayat programı belirlemektedir. Gençlerin dini gelişimleri incelendiğinde, genç bu çağda artık kararlarını hemen hemen tümüyle kendisi vermeye başladığı görülmüştür. Genç artık din konusunda fikirlerini tekrar ve olgunlukla değerlendirecek artık ya dini kabul edecek, ya inkarı seçecek ya da şüphe içinde hayatına devam edecektir.. Bu çağlardaki gençlerin şüpheleri incelendiğinde üç tür şüphenin yoğunlukta olduğu söylenebilir; kendi imanındaki samimiyetinden şüphe etme olarak nitelendirilen sadakat şüphesi, bilimsel şüphe ve inkarcı şüphe. 21-25 yaş dönemindeki eleştiriler ve ortaya konan şüpheler; ya gençler gerçek (tahkiki) imana ulaşmak istediklerinden, ya fikir ve ideolojilerini desteklemek için, ya da araştırdıktan sonra bazı bilimsel teorilere ve anlatımlara karşı olarak görmelerinden kaynaklanmaktadır. Gençler artık bu konularda belirli bir karar verme, dini ve sosyal hayatlarım bu yaşlarda düzenleme155 noktasına ulaşmışlardır. 25 yaşlarına yaklaşan gençlerin artık kendi hayat felsefelerini oluşturdukları ve buna göre kararlar aldıkları görülmüştür Kur'an-ı Kerim ve hadislerde de genelde düşünmenin ve hakiki imana ulaşmanın gerekliliği vurgulanmıştır. Bu yüzden de dini şüphenin bir bakıma gerçek imana ulaşmak için gerekli olduğu söylenebilir. Araştırmaya katılan geçlerin, şüphe ettikleri konular incelendiğinde kutsal kitaplar ve peygamberler hakkında belirtilen şüpheler ilk sırada yer almaktadır. Daha sonra sırasıyla şüphe konulan Allah'ın varlığı ve sıfatlan; melek, cin ve şeytan, cennet ve cehennem gibi soyut kavramlar; ibadetler, kader, dinin yasakladığı davranışlar hakkında ortaya çıkmıştır. Gençlerin en fazla sordukları ve kendilerini şüpheye ittiğini söyledikleri konulardan biri de son günlerde din adamları ve ilahiyatçılara değindiği yorum ve görüş ayrılıklarının sebepleri noktasındadır. Araştırma sonucunda okuldaki Din Kültürü dersleri dışında camilerden ya da özel vakıf veya cemaatlerden bilgi alanlarda dini şüphe olayı daha düşük olduğu gözlenmiştir. Bununla birlikte bazı cemaatlere giren gençlerin olumsuz dini tutum geliştirdikleri de tespit edilmiştir. Gençlerde şüphelerin giderilmesinde akla uygun anlatımlar ve temellendirmelerin çok büyük önem taşıdığı görülmektedir. Ailelerin de çocuklukta yeterli bir din eğitimi verememesi, ilk ve orta dereceli okullarda din dersi öğretmeninin yerine, başka branş öğretmenlerinin din kültürü ve ahlak bilgisi dersine girmesi, din ve bilimin bazı konularda çatıştığının görülmesi, din adamlarının veya dindar olarak bilinen şahısların dine aylan söz ve davranışlarda bulunmaları Özellikle üniversitede gençler düşüncelerini, hissettiklerini daha cesur biçimde ortaya koyabilmektedirler. Kendi fikrinden değişik görüşlerde olan arkadaşlarından etkilenmekte ve onları etkilemektedirler. Üniversiteye gelmeden önce kötü alışkanlıkları olmayıp dini vecibelerini yerine getiren bir çok gencin üniversiteye geldikten sonra kötü alışkanlıklara başladığı ve ibadetlerini aksattığı görülmüştür. Kız-erkek ilişkilerinde ailenin etkisinin ortadan kalktığı üniversite ortamında ailelerinin ve dinin tasvip etmeyeceği şekilde birliktelikler olduğu belirtilmiştir. Gençlerin şüphelerini gidermek için seçtikleri en önemli yol, araştırıp okumak ve birbirleriyle tartışarak gerçeği bulmak şeklinde tespit edilmiştir. Ayrıca kendisine156 güvenilen din büyüklerinden yararlanıldığı, Kur'an-ı Kerim ve Hadislere başvurulduğu, şüphe ettikleri konuların mantığa uydurarak çözülmeye çalışıldığı, kitle iletişim araçlarında özellikle din ile ilgili tartışma programlarının izlendiği belirtilmiştir. Araştırma dini şüphelerin gençlerin psikolojik ve sosyal gelişimini etkilediğini ortaya koymuştur. Bu tip araştırmaların çoğaltılmasını, din eğitiminin bu konularda metot geliştirmesini, şüphe konularının ilgili bilim dallarına göre sınıflandırılarak cevaplandırılmasını ve bu yönde bir din eğitimi verilmesi önerilmiştir.