Bağımlılık yapıcı maddelerin sinemada temsili

Abstract

Bağımlılık yapıcı maddeler, iletişim ve ulaşım olanaklarında yaşanan genişlemenin de etkisiyle 1990'lardan itibaren daha erişilebilir hale gelmiş ve bunun sonucunda kullanıcı ve bağımlı sayısı hızla artmıştır. Kullanıcı ve bağımlı sayısının artmasına koşut olarak bu artışın nedenleri de sorgulanmaya ve tartışılmaya başlanmıştır. Yapılan tartışmalar modern kitle medyasının dolayısıyla da onun bir parçası olan sinemanın da bu artışta etkisi olabileceğine yönelik görüşlerin gündeme gelmesine neden olmuştur.Bu çalışmada bağımlılık yapıcı maddelerin sinemada temsili incelenmektedir. Bu kapsamda Dünya Sineması'nın en büyük sinema veritabanı olan IMDB'de `madde` temalı sinema filmlerinden komedi, dram, suç/polisiye ve animasyon türlerinden birer adet olmak üzere dört film seçilmiş, örneklem olarak belirlenen Dazed and Confused (1993), Requiem for a Dream (2000), Trainspotting (1996) ve A Scanner Darkly (2006) filmlerinin göstergebilimsel analizleri gerçekleştirilmiştir. Örneklem olarak seçilen dört filmin analizi sonucunda filmlerde yaş, cinsiyet, meslek grubu ve toplumsal sınıf olarak farklı kesimlerden karakterlere yer verildiği, bu karakterlerin davranışsal bakımdan çeşitlilik gösterdiği bulgulanmıştır. Karakterler çeşitlilik göstermekle birlikte kullandıkları maddelerde ve maddenin fiziksel-psikolojik etkilerinde benzerlikler olduğu tespit edilmiştir. Kullanılan maddelerin etkileri, bağımlı karakterlerdeki fiziksel değişimlerle anlatılırken kullanımın toplumsal sonuçları, madde ile suç arasında bir nedensellik ilişkisi kurularak gösterilmiştir. Filmlerde kullanıcı ve satıcı karakterler, sigara ve alkolün yanı sıra sokak ağzıyla aynı şekilde `ot` ve `mal` diye tabir ettikleri esrar, eroin, kokain, esktazi, morfin gibi maddeleri de açık bir şekilde kullanmış ve özellikle madde bulamadıkları yoksunluk dönemlerinde çeşitli suçlar işlemişlerdir. Filmlerin olay örgülerinde, madde kullanımının olumsuz sonuçlarına ilişkin mesajlar açık ve örtük şekilde işlenmiştir. Requiem for a Dream ile A Scanner Darkly'de bağımlılık yapıcı maddelerin kullanımından kaynaklanan olumsuz sonuçlara dair doğrudan mesajlar verilirken; Trainspotting'de `uyuşturucu iyidir` veya `uyuşturucu kötüdür` gibi doğrudan bir mesaj verilmek yerine, maddenin olumsuz etkileri gösterilerek izleyenlere kendilerine uygun sonuçlar çıkarma şansı verilmiştir. Dazed and Confused'de ise madde satıcısı karakterlere yönelik olumsuz tasvirde bulunulmaması ve maddenin kullanıcı karakterler üzerinde herhangi bir kalıcı hasar bırakmaması gibi özendirici unsurların yer aldığı tespit edilmiştir.

Addictive substances have been getting more accessible since 1990s. As a result of the expansion in communication and transportation facilities, resulting in an increase in the number of users and dependents. In parallel the increase in the number of users and dependents, the reasons for this increase had started to be questioned and discussed. The discussions have led to the view that modern mass media and cinema that is a part of it, may have an effect on this increase.In this study, the representation of addictive substances in cinema is examined. In this context, Dazed and Confused (1993), Requiem for selected from the de substance `themed films, one from comedy, drama, crime / detective and animation genres, have been selected in IMDB which is the largest cinema database of the World Cinema (2000), Trainspotting (1996) and A Scanner Darkly (2006).As a result of the analysis for the four films selected as samples, it was found that the characters included in the films from the different backgrounds in terms of ages, genders, occupational groups and social classes that these characters showed behavioral diversity. Although the characters were varied, it was found that there were similarities between the substances they used and their physical-psychological effects. The effects of the substances used are explained by physical changes in the depend on the characters; The social consequences of use have been demonstrated by establishing a causal relationship between substance and crime. In addition to cigarette and alcohol, for the user and seller characters in the films used substances such as marijuana, heroin, cocaine, ecstasy and morphine which they called `weed` and `goods aynı in the same way as the street mouth and committed various crimes especially during the deprivation periods when they could not find the substance.The messages especially the negative consequences of substance used clearly and implicitly processed in the plot with Requiem for a Dream, in `A Scanner Darkly`, direct messages of negative consequences from the use of addictive substances are given; In transporting, instead of giving a direct message such as `drug is good` or `drug is bad`, the adverse effects of the substance are shown and the audience is given the opportunity to draw appropriate conclusions. In Dazed and Confused, it was found that there are incentives such as no negative depiction of substance vendor characters and the substance does not leave any permanent damage on user characters.