Türkiye`de vergi hukukunda uzlaşma müessesesi ve uygulama sonuçlarının incelenmesi (2012-2016)

Abstract

Vergi uyuşmazlıklarını çözmede, mükellefle, vergi idaresinin karşılıklı taviz vermek suretiyle anlaşması yöntemi olarak tanımlayabileceğimiz uzlaşma müessesesi, Türkiye'de 1963 yılından bu tarafa uygulanmaktadır. Uzlaşma müessesesi ve uygulama biçimi hakkındaki tartışmalar devam etmektedir. Çalışmamızda, vergi uyuşmazlıklarının azaltılması ve uzlaşma müessesesinin etkinliğinin artırılması için neler yapılabileceği değerlendirilecektir. Uzlaşma müessesine temel oluşturmak açısından öncelikle verginin tarihi gelişimi, vergideki temel kavramlar açıklanmıştır. Gelişmiş bazı batı ülkelerinin uzlaşma sistemleri incelenmiş ve incelenen ülkelerin hemen hepsinde uzlaşma ve benzeri yöntemlerin geniş olarak uygulandığı ve uyuşmazlıkların çoğunun uzlaşma ve benzeri idari yöntemlerle çözüldüğü ve yargıya az sayıda uyuşmazlığın intikal ettiği anlaşılmaktadır.Uzlaşma müessesinin Türkiye'de ortaya çıkışı ve tarihi gelişimi, tarhiyat öncesi uzlaşma ve tarhiyat sonrası uzlaşma etraflıca açıklanmış ve 2012-2016 yılları arasındaki tarhiyat öncesi ve tarhiyat öncesi uygulama sonuçları etraflıca analiz edilmiştir. Türkiye'de vergi uyuşmazlıklarının az bir kısmının uzlaşma yönetimiyle çözüldüğü ve kalan çoğuna çözüm üretilemediği gözlemlenmektedir.Türkiye'de, vergi uyuşmazlıklarına karşı yargı yolundan önce uzlaşmaya başvurma zorunluluğu olmadığı, uzlaşmaya başvurmada süre kısıtlaması olduğu, vergi cezaları bakımından uzlaşmaya başvurmada engeller bulunduğu, uzlaşma görüşmelerinde objektif kriterler esas alınmadığı, uzlaşmada mükellefin ödeme gücü dikkate alınmadığı ve bu eksikliklerin uzlaşma müessesesinin etkinliğini azaltan hususlar olarak öne çıktığı görülmektedir.

The institution of reconciliation which we can describe as an agreement method where the taxpayer and tax administration agree by making a concession to solve tax disputes has been continued to be implemented in Turkey since 1963. Discussions about the institution of reconciliation and its implementation manner are ongoing. In our study, will be assessed that what needs to be done in order to reduce tax disputes and to increase the effectiveness of the institution.The historical development of tax and basic tax-related concepts are explained to form a basis for the institution of reconciliation. The reconciliation systems of some developed Western countries are examined and it is found out that almost all of the countries examined widely implement reconciliation and similar methods and that the majority of the disputes are resolved through reconciliation and similar administrative methods and that a small number of disputes are submitted to the judiciary.The emergence and historical development of the institution in Turkey, reconciliation before and after assessment are explained in detail and the results of reconciliation before and after assessment between the years 2012 and 2016 are analyzed thoroughly. It is observed that a small portion of the tax disputes in Turkey are solved through reconciliation and a solution for most of the rest could not be found.It is understood that there is not an application obligation for reconciliation before judiciary remedy, there is a time limitation for reconciliation, there are obstacles in applying to reconciliation in terms of tax penalties, reconciliation negotiations are not based on objective criteria, the taxpayer's ability to pay is not taken into consideration and these deficiencies are distinguished as factors which reduce the efficiency of the institution of reconciliation in Turkey.